۲-۴-۴ - بررسی سئوال دوم – اولویت بندی عوامل تاثیر گذار برکنترل تصادفات عابرین پیاده……..۱۲۶
۳-۴-۴- بررسی سئوال سوم – تاثیر هر یک از عوامل تاثیر گذار برکنترل تصادفات عابرین پیاده. .۱۲۸
۴-۴-۴- بررسی سئوال چهارم – نقش مدیریتی پلیس راهور برکنترل تصادفات عابرین پیاده …….۱۳۱
فصل پنجم : نتیجه گیری – پیشنهادها……………………………..۱۳۴
۱-۵- مقدمه……………………………………………………………………………………….. ………………………. …………………….۱۳۵
۲-۵- تجزیه وتحلیل سئوال اول –( شناسایی عوامل تاثیر گذار برکنترل تصادفات عابرین پیاده ) .۱۳۶
۱-۲-۵- نقش سازمان های دخیل در ترافیک……………………………………………………. …………………… ………۱۳۶
۲-۲-۵- ساختار هندسی و طراحی معابر………………………. …. ……………………………………………………………..۱۳۷
۳-۲-۵- تجهیزات کنترل ترافیک………………….. …………………………………………………………… ……………………۱۳۸
۴-۲-۵- ایمنی وسایل نقلیه ………………………………………. …………………………………………… ……………………….۱۳۹
۵-۲-۵- آموزش …………………………………………… ………………………. ………………………………………………………….۱۴۱
۶-۲-۵ – روشنایی معابر…………………………………….. …………………………………………………….. ……………………..۱۴۱
۷-۲-۵- رنگ لباس …………………………………………………….. ………………………………………… ……………….. ……..۱۴۲
۸-۲-۵- سن ……………………………………………………….. ……………………………………………….. ………………. ……….۱۴۲
۹-۲-۵- جنسیت ………………….. …………………………………………………………………………………… …………………….۱۴۳
۱۰-۲-۵- نوع گواهینامه رانندگان…………………………… ………………………….. ……………………….. ……………… ۱۴۳
۱۱-۲-۵- شرایط جوی ………………… ……………. ……………………………………………………………………… ………….۱۴۳
۳-۵- تجزیه و تحلیل س دوم (اولویت بندی عوامل تاثیر گذار برکنترل تصادفات عابرین پیاده)…….۱۴۵
۴-۵- تجزیه و تحلیل س سوم (تاثیر هر یک از عوامل تاثیر گذار برکنترل تصادفات عابرین پیاده…..۱۴۶
۵-۵- تجزیه و تحلیل س چهارم (نقش مدیریتی پلیس راهور برکنترل تصادفات عابرین پیاده ) .. ۱۴۷
۶-۵- پیشنهاد و راهکار ها………………….. …………………… ……………………………………………………………………….۱۴۸
۱-۶-۵- پیشنهاد در خصوص نقش سازمان های دخیل در ترافیک ………………………………………………. ۱۴۸
۶-۵- پیشنهاد در خصوص رنگ لباس…………………………. ………………. ………………………………………………….۱۴۸
۳-۶-۵- پیشنهاد در خصوص گذر گاه عابرین پیاده ………………………… …………………………………………….۱۴۸
۴-۶-۵- پیشنهاد در خصوص گواهینامه رانندگی…………………………. …………………………………… ………….. ۱۴۸
۵-۶-۵- پیشنهاد در خصوص روشنایی محل تصادف ……………………………………………………. …… ………….۱۴۹
۶-۶-۵- پیشنهاد در خصوص شرایط جوی …………………………… ………………………………………………………..۱۴۹
۷-۶-۵- پیشنهاد در خصوص آموزش …………………………………………………………………………………. …………..۱۴۹
۸-۶-۵- پیشنهاد در خصوص ایمنی وسایل نقلیه …………………………………………………………………………….۱۴۹
۹-۶-۵- پیشنهاد در خصوص تجهیزات کنترل ترافیک…………….. ………………………………………………………۱۵۰
۱۰-۶-۵ پیشنهاد در خصوص اصول هندسی معابر….. ……………………………………………………………………….۱۵۰
۱۱-۶-۵- پیشنهاد در خصوص سن عابرین و رانندگان……. ………………………………………….. ………………. ۱۵۰
۱۲-۶-۵- پیشنهاد در خصوص جنسیت ……………………………………………………………………………. ……………۱۵۰
۷-۵- محدودیت های تحقیق ……………………………. …………………………………………………………………………….۱۵۱
۸-۵- فهرست تصاویر ……………………………………. …………. ……………………………………………………………………..۱۵۱
۹-۵- فهرست جداول …………………………………………….. ………………………………………………. ………………………۱۵۲
فهرست منابع و ماخذ……………………………………………………………………………… ……….. ……………………………….۱۵۴
فهرست منابع و ماخذ……………………………………………………………………………… ……….. ……………………………….۱۵۵
فهرست منابع و ماخذ……………………………………………………………………………… ……….. ……………………………….۱۵۷
ضمائم …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۱۵۹
چکیده به زبان انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………….۱۶۹
عنوان پایان نامه انگلیسی ……………………………………………………………………………………………………۱۷۰
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۱ مقدمه:
انسان موجودی است اجتماعی که از معاشرت با دیگران لذت می برد. مردم برای گفتگو، دیدار و تعاملات اجتماعی با دوستان یا غریبه های آشنا به مکانهایی امن غیر از خانه و محل کار در فضاهای شهری نیازمندند خیابانها از عمدترین فضاهای عمومی هستند که نبایستی تنها بعنوان ” کانالی عبوری” بدان نگریست چرا که از دیر باز خیابانها برای دیدار، مراوده ، گذران اوقات فراغت ، باهم بودن، داد و ستد و همچنین تردد مورد استفاده مردم قرار می گرفته است . با رشد جمعیت و گسترش شهرها در دنیا، تعاملات اجتماعی بسیاری از مردم بر اثر دوری کار از محل زندگی ، هزینه های جابجایی ، آلودگی هوا، کمی وقت فراغت و گرفتاریهای روزمره دیگر نسبت به گذشته کاهش یافته است بدین جهت بسیاری از شهرها برای افزایش سر زندگی فضاهای شهری ، پویایی اقتصاد شهری و افزایش تعاملات اجتمایی مردم فضاهایی بعنوان “مکانهای سوم" درسیمای برخی خیابانها پدید آوردند که آنها را از دیگر خیابانها متمایز می کند. اینگونه خیابانها علاوه بر سر زنده بودن ، معاشرپذیرند.از خصوصیات مهم اینگونه خیابانها، مکانهای امن آن می باشند که دارای سطح دسترسی ایمن، آسان و راحت برای عموم مردم اعم از پیر، جوان، خردسال، فقیر و غنی را فراهم می اورند مکانهایی که افزایش تعاملات اجتماعی در شهرهای بزرگ و شلوغ را برای همگان با کمترین هزینه امکان پذیر کرده است. شهرها در گذشته از قابلیت پیاده مداری بالایی برخوردار بوده و پیاده روی به دلیل کم هزینه بودن یا در دسترس بودن به عنوان اصلی ترین الگوی جابجایی مردم در داخل کانونهای زیستی به شمار می رفت. به دنبال انقلاب صنعتی و سلطه ی اتومبیل در شهرهاسواره بر حقوق پیاده در شهرتعرض و مسئله عابرین پیاده به تدریج به دست فراموشی سپرده شد. در عصر حاضر و با طرح مفهوم توسعه پایدار، تشویق به حرکت پیاده و ایجاد پیاده راه ها و تسهیلات مرتبط با آن بیشتر مورد توجه قرار گرفته و در بسیاری از کشورها پیاده روی به عنوان یکی از مولفه های مهم پایداری مطرح و به شکلی جدی مورد توجه قرار گرفته است، تا جائیکه ” طرح جامعه پیاده رو ی” در بسیاری از شهرها در دست تهیه قرار گرفت.در شکل گیری اولیه شهرها ،عبور ومرور وترددعابرین پیاده نقش اصلی را ایفا می کرد . زیرا مسافت پیاده روی مطلوب ،محل استقرار کاربریها و نهایتا ساختار کلی شهر را مشخص می ساخت .استقرارمحل کسب وکار ومحل عبادت روزانه ومناطق مسکونی در طرح ریزی شهرهای قدیمی به خوبی نمایانگر نقش وهویت عابر پیاده در شکل گیری شبکه ارتباطی شهرها بوده است .با گسترش زندگی ماشینی و افزایش روز افزون آمدوشد در خیابان ها و جاده ها در نیم قرن اخیر، در مقابل فواید اقتصادی و رفاهی ناشی از گسترش ارتباطات و سرعت جابه جایی کالا و مسافر، متأسفانه بر تعداد و شدت تصادفات ترافیکی علی الخصوص بر خورد با عابرین پیاده افزوده شده و خسارات جانی و مالی ناشی از این تصادفات، بار سنگینی بر جامعه بشری تحمیل می کند.( ذوقی،حاج علی -۱۳۸۳).
اگر چه یک سوم حجم وسایل نقلیه در کشور های در حال توسعه وجود داردلیکن بیش از دو سوم قربانیان تصادفات، در این کشورها )کشورهای با سطح درآمد کم تا متوسط( بوقوع می پیوند .در کشورهای پیشرفته، تحقیقات وسیعی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی راجع به علل وقوع تصادفات و روش های جلوگیری از آن که باعث کاهش تصادفات شده است.انجام گرفته است اما در کشور های درحال توسعه، علی رغم روند افزاینده تعداد وسایل نقلیه و رشد بی رویه جمعیت که ضرورت این افزایش را تشدید می نماید، میزان و کیفیت تسهیلات درون شهری و برونشهری به طور متناسب بهبود نیافته و استانداردهای ایمنی وسایل نقلیه در حد مطلوبی رشدنکرده درنتیجه آمار متوفیان ناشی از تصادفات در کشور ما، بسیار زیاد است.(آمار تصادفات پلیس راهور ۱۳۹۲)
امروزه در ایران با افزایش رشد تولید وسایل نقلیه ازیک طرف و افزایش جمعیت شهرها وروستاها از طرف دیگر، توجه کافی به بحث عابران پیاده به خصوص از بعد ایمنی آن،بسیار مهم و قابل توجه است. ایمنی عابرین پیاده در شبکه های شهری طی سالهای اخیر تبدیل به یکی از مهمترین دغدغه های مدیران ترافیکی شهرهای بزرگ شده است. تصادفات عابرین پیاده تهدیدی درزمینه سلامتی و جان انسان ها و همچنین لطمات اقتصادی را در پی دارد همچنین این تصادفات باعث خسارات غیر مستقیمی از قبیل کاهش محبوبیت شهرها از دید گردشگران و نظایر آن می شود که اثرات آن میتواند از خود تصادفات مخربتر باشد بررسی هانشان می دهدکه شاخص های مختلف از قبیل ریسک سوانح ترافیکی و تلفات ناشی از ان در کشور مادر سطح بسیار بالایی قرار دارد .(آمارتصادفات پلیس راهور) به عنوان شاهدی بر این ادعا شاخص ریسک سلامت وشاخص ریسک ترافیک در سال ۱۳۹۰به ترتیب ۷/۳۸و۷/۲۲بوده است .( مومنی ،شجاعی -۱۳۹۱).در تصادفات رانندگی عابرین پیاده از کمترین سطح حفاظت برخوردارنداز این رو در تصادفات بیشترین آسیب را متحمل می شوندو در صدجراحات و تلفات بسیار بالایی را به خود اختصاص می دهند (ذوقی ،ملک محمد -۱۳۸۳) بنابراین با توجه به مطالب فوق می توان به اهمیت ایمنی عابران پیاده در راه ها و به خصوص معابر شهری پی برد. یکی از عوامل مهم درمهندسی ترافیک، افزایش ایمنی عبور و مرور عابرین پیاده می باشد. در کشور ما با توجه به افزایش تردد وسایل نقلیه و نامناسب بودن طرح هندسی راه ها، وجود کاربری های مختلف در حاشیه راه ها و همچنین عدم وجود تسهیلات ایمنی مناسب و کافی در انها، تعداد تلفات ناشی از تصادفات شهری در چند سال اخیر رشد قابل ملاحظه ای داشته است. پارامترهای رفتاری عابرین پیاده، همچنین خصوصیات ترافیکی و طرح هندسی شبکه خیابان های درون شهر ی در شناسایی عوامل موثر در بروز تصادفات عابرین پیاده نقش مهمی دارند. لذا بر اساس آمار نصادفات عابرین پیاده، ووضعیت عابرین پیاده در حین تصادف،. همچنین عوامل موثر در تصادفات عابرین پیاده در معابرشهری شناسایی و مطالعه گردیده است از این رو در این تحقیق ومطالعه سعی بر آن است تا با بررسی سوانح ترافیکی مربوط به این گروه آسیب پذیر از کاربران راه ،عوامل موثر بر ایمنی عابرین پیاده شناسایی شده وعوامل تاثیر گذار در کنترل تصادفات عابرین پیاده و همچنین راهکارهایی جهت ارتقای ایمنی این گروه از کابران اراِئه گردد.
۲-۱-بیان مسئله :
۳- آئین نامههای داخلی که فروش، توزیع و استفاده از کالاها را متأثر میسازد، وضع می شود
تعهد رفتاری ملت کاملهالوداد نه تنها دارای منافعی است که به دیگر اعضا سازمان تجارت جهانی اعطا می شود، بلکه منافعی را هم که به دیگر کشورها من جمله کشورهای غیر عضو تعلّق میگیرد را شامل می شود.
در خصوص نوع اقداماتی که تحت شمول ماده یک قرار دارد بحثهایی مطرح شده است. هم پانل ها و هم نهاد استیناف به این نتیجه رسیدهاند که ماده)۱(۱گات حیطه بسیار وسیعی دارد.[۳۹۲]
در قضیه “ایالات متحده – پوشاک غیر لاستیکی پا"، پانل ضمن اشاره به قضیه “ایالات متحده – پوشاک غیر لاستیکی پا” به این نتیجه رسید: “قواعد و تشریفات قابل اعمال نسبت به تعهدات (کانترویلینگ) من جمله تشریفاتی که مربوط به الغا و فسخ قوانین ناشی از چنین تعهداتی میباشند، قواعد و تشریفاتی هستند که به نوعی در رابطه با ورود، به نحوی که داخل در مبنای ماده (۱)۱ قرار میگیرد، وضع شده اند.”[۳۹۳]
پانل در قضیه “پاداش استفاده کنندگان از عوارض گمرکی – ایالات متحده” چنین گفت:
“روند تجاری پاداش، تعهدی است که بر ورود یا در رابطه با ورود در معنای ماده یک گات وضع شده است. لذا، مواردی که از پاداش استثنا شده است، داخل در معنای سود، مزیت، امتیاز یا مصونیتی قرار میگیرد که در ماده یک آمده است و باید به طور غیرمشروط به تمام اطراف معاهده تسری یابد.”[۳۹۴]
همان طور که قبلاً بیان شد، پانل در قضیه “جامعه اقتصادی اروپا – واردات گوشت"، ماده (۱)۱ را قابل تسری و اعمال نسبت به آن دسته از مقررات جوامع اروپایی دانست که تعلیق مالیات ورود را مشروط به ارائه گواهینامه صحت و سلامت نموده بود.
در قضیه “جوامع اروپایی– موزهای (۳)"، جوامع اروپایی نزد نهاد استیناف مدعی شد که پانل در نتیجه گیری اش مبنی بر این که کارکرد قواعد عملی جوامع اروپایی که مجوزهای واردات را صرفاً به موزها اختصاص داده است، نقض ماده یک به حساب میآید، دچار اشتباه شده است. نهاد استیناف رأی پانل مبنی بر نقض ماده (۱)۱ را مورد تأیید قرار داد و گفت: “پیش شرطهای اجرایی و شکلی مربوط به کارکرد قواعد عملی برای ورود موزها از کشورهای ثالث و کشورهای غیر ACP متفاوت و به نحو عمدهای فراتر از آن دسته الزاماتی بوده است که برای ورود موزهای وارداتی از کشورهای ACP مقرر شده بوده است.”[۳۹۵]
همچنین تعریف موسعی از اصطلاح “مزیت”[۳۹۶] در ماده یک گات ۱۹۹۴ از طرف پانل گات در قضیه “ایالات متحده - پوشاک غیر لاستیکی پا” به عمل آمد…” به این دلایل “کارکرد قواعد عملی” داخل در مفهوم “مزیتی” است که در ماده یک گات به آن اشاره شده است و به موزهای وارد شده از کشورهای ACP اعطا شده و از موزهای وارداتی از سوی اعضا دیگر دریغ شده است.”[۳۹۷]
در قضیه “کانادا – ماشین ها” نهاد استیناف قلمرو ماده یک را به خوبی روشن کرده است. ماده یک مقرر میکند که هرگونه منفعت، امتیاز، مزیت یا مصونیتی که از طرف یک دولت عضو به هر محصولی که مبدأ یا مقصد آن در کشور دیگری قرار دارد، اعطا شود، بایستی فوراً و بیو قید و شرط به محصولات مشابهی که مبدأ یا مقصد آن در سرزمین دولت های دیگر است، تسری یابد.
ماده یک تنها به بعضی از مزایایی که “در رابطه”[۳۹۸] با موضوعاتی است که داخل در معنای ماده یک است، اشاره نمیکند، بلکه می گوید “هر مزیتی” و نه این که “بعضی از محصولات” بلکه نسبت “به هر محصولی” و نه صرفاً محصولات مشابه “از بعضی از دولت های عضو"، بلکه نسبت به “تمامی محصولات مشابهی” که مبدأ یا مقصد آن ها “در تمامی دولت های عضو” است، باید تسرّی یابد.[۳۹۹]
در گذشته بحثهایی در رابطه با قابلیت اعمال ماده یک نسبت به موازین و اقدامات حفاظتی نظیر تعهدات آنتی دامپینگ و کانترویلینگ (خریدوفروش) وجود داشت. در رابطه با اقدامات حفاظتی، “موافقتنامه راجع به اقدامات حفاظتی”[۴۰۰] آشکار ساخت که تعهد رفتاری ملت کاملهالوداد به طور طبیعی نسبت به اقدامات حفاظتی هم قابل اعمال است. اما موافقتنامه تحت شرایط خاصی اجازه استفاده تبعیض آمیز از اقدامات حفاظتی را داده است.[۴۰۱]
تعهدات آنتی دامپینگ و کانترویلینگ در اصل در چارچوب قلمرو ماده یک قرار دارد.
باید توجه داشت که موضوعات مربوط به صادرات دامپ شده یا یارانه ها، غالباً از کشوری به کشور دیگر متفاوتند. اما در آن جا که تمامی موضوعات مربوطه یکسان هستند، تعهدات آنتی دامپینگ و کانترویلینگ بایستی بدون تبعیض اعمال شود.[۴۰۲]
در گزارش ۱۹۶۰ گروه کارشناسان راجع به تعهدات آنتی دامپینگ و کانترویلینگ چنین آمده است: “با در نظر گرفتن اصل انصاف و اصل ملت کاملهالوداد گروه به این نتیجه رسید که در جایی که دامپینگی به همان اندازه با بیش از یک منشأ وجود دارد و در جایی که دامپینگ سبب صدمه مادی یا تهدید به ایراد صدمه مادی شود، کشور وارد کننده باید به طور طبیعی انتظار داشته باشد که تعهدات آنتی دامپینگ متساویاً نسبت به تمامی واردات دامپینگ اعمال شود.”[۴۰۳]
ماده (۱)۱ در اصل، به مزایای اعطا شده مطابق موافقتنامههای جمعی هم اعمال می شود.
برای مثال مزایای اعطا شده از طرف یک عضو به دیگر اعضا موافقتنامه راجع به هواپیمایی غیر نظامی یا موافقتنامه راجع به مناقصه عمومی بایستی با ماده (۱)۱ گات منطبق باشد، یا لااقل به طور کلی، فوراً و بیقید و شرط به همه اعضا سازمان تجارت جهانی اعطا شود.[۴۰۴]
بند دوم. ” تشابه محصولات مربوطه“
دومین معیار عدم تبعیض در نظام گات ۱۹۹۴ “تشابه محصولات مربوطه”[۴۰۵] است.
ماده یک مقرر می دارد، مزیت اعطا شده به محصولاتی که مبدأ یا مقصد آن در هر کشور دیگری است، میبایست، به محصولات مشابهی نیز که مبدأ یا مقصد آن در سرزمینهای دیگر اعضا میباشد، اعطا شود. تنها میان “محصولات مشابه” است که تعهد رفتاری ملت کاملهالوداد اعمال می شود و تبعیض ممنوع شده است.
لذا با محصولاتی که “مشابه” نیستند، میتوان برخورد متفاوت داشت. عبارت “محصولات مشابه” نه تنها در ماده یک گات آمده، بلکه در موارد ۶، ۹، ۱۱، ۱۳، ۱۶، ۱۹ هم آمده است. با این وجود، مفهوم محصولات مشابه در گات ۹۴، تعریف نشده است.
مرجع استیناف در قضیه “جوامع اروپایی – آزبستوز”[۴۰۶]، پس از بحث و بررسی حول مفهوم محصولات مشابه که در ماده ۳ آمده است، به این نتیجه رسید که مفهوم لغوی “مشابه"، یعنی این که محصولات مشابه، دارای تعدادی خصایص یا ویژگیهای یکسان یا مشابه با هم باشند.[۴۰۷]
در قضیه “کانادا – هواپیمایی”[۴۰۸] نهاد استیناف در این باره بیان نمود که معنای لغوی “مشابه” در زبآن های مختلف راه را برای مسائل تفسیری باز میکند.[۴۰۹]
در رابطه با مفهوم ویژگی و خصایص یکسان سه نوع تفسیر ارائه شده است:
-
- ویژگیها یا خصایصی که در رسیدن دو محصول به درجه تشابه مهم و اساسی هستند.
-
- ویژگیها یا خصایص به اندازهای باشند که بگوئیم این محصولات مشابه هستند.
-
- ویژگیها یا خصایص مربوط به تشابه، به قضاوت گذاشته شود.[۴۱۰]
از طرفی مفهوم محصولات مشابه، معانی مختلفی در متون و زبآن های مختلف دارد.
در قضیه “ژاپن – مشروبات الکلی"، نهاد استیناف، تفاوت های موجود میان مقررات گوناگون موافقتنامه سازمان تجارت جهانی در حوزه مفهوم محصولات مشابه را به کمک تصور یک آکاردئون روشن ساخت. بدین شرح:
“آکاردئون تشابه”[۴۱۱] در مقررات مختلف موافقتنامه سازمان تجارت جهانی فشرده و باز می شود. پهنای این آکاردئون در هر جا، بایستی از طریق خود آن مقرره خاص که اصطلاح “تشابه” را به کار برده است، با در نظر گرفتن زمینه و شرایطی که در هر مورد، آن مقرره نسبت به آن مورد، قابلیت اعمال یافته است، تعیین شود.”[۴۱۲] معنای عبارت “محصولات مشابه” در ماده یک گات در گزارشهای گروه های کاری گات و پانل ها نیز مورد بررسی قرار گرفته است.[۴۱۳]
در قضیه “اسپانیا – قهوه بونداده”[۴۱۴]، پانل میبایست تصمیم میگرفت که آیا انواع مختلف قهوه بو ندارد، محصولات مشابه در معنای ماده یک هستند یا خیر.
اسپانیا عوارض گمرکی را بر قهوه کلمبیا و انواع دیگر[۴۱۵] آن وضع نکرده بود، در حالی که ۷% عوارض فوق را بر سه نوع دیگر قهوه بونداده (قهوه عربی، ربوستا و غیره) وضع کرده بود.
برزیل که صادر کننده عمده نوعی “قهوه عربی” بود، مدعی شد که نظام تعرفه اسپانیا با ماده یک منطبق نیست.
پانل اظهار داشت، برای این که ببینیم، آیا انواع قهوه بونداده محصولات مشابهی هستند یا خیر، سه مسأله را باید مشخص کرد:
۱- ویژگیهای محصولات مربوطه. ۲- استفاده نهایی آن محصول. ۳- نظام های تعرفهای دیگر اعضا.
پانل چنین می گوید:
“همه بحثها بر سر تفاوت های ارگانیکی ناشی از عوامل جغرافیایی، روشهای کشاورزی، به عمل آوردن دانهها و ژنتیک است…. درمورد محصولات کشاورزی که طعم و بوی محصول نهایی به دلیل یک یا چند عامل از عوامل ذکر شده فوق، متفاوت می شود، امر غیر معمولی نیست.”
علاوه بر این، قهوه بونداده، عمدتاً و نه منحصراً، به شکل مخلوط با انواع مختلف قهوه، فروخته می شود و این که منظور از استفاده نهایی از قهوه در تعابیر عامه، صرفاً نوعی نوشیدنی است میآید.” همین طور، هیچ یک از متعاهدین دیگر گات، رژیم تعرفهای متفاوتی را نسبت به انواع قهوه بونداده، اعمال نکرده بودند. لذا پانل گفت دانههای قهوه بونداده که در فهرست تعرفه گمرکی اسپانیا آمده، باید به عنوان محصولات مشابه در معنای ماده یک در نظر گرفته شود.”[۴۱۶]
در یکی از پانل های سازمان تجارت جهانی در بحث راجع به “تشابه محصولات” به بررسی ذائقه مصرف کنندگان و عادتهای مصرفی آن ها پرداخته شده است.[۴۱۷]
در صحن سازمان تجارت جهانی، بحثهای زیادی در این باره که آیا روند تولید (PPM)[418] در تعیین معیار تشابه محصولات به کار می رود یا خیر، در گرفت.
و نهایتاً نتیجه گرفته شد چنان چه روند تولید، ویژگیهای فیزیکی محصولات را تحت تأثیر قرار ندهد،PPM دخالتی در تعیین معیار تشابه ندارد.[۴۱۹]
در نتیجه، محصولاتی که به یک “حالت دشوار محیطی”[۴۲۰] تولید میشوند، نمیتوانند تحت برخوردی متفاوت نسبت به محصولاتی که به یک “روش منعطف و غیر خشن محیطی”[۴۲۱] تولید میشوند، قرار گیرند.[۴۲۲]
همچنین ماده یک به محصولاتی هم که تابع یک نظام تعرفهای الزام آور نیستند، اعمال می شود.[۴۲۳] پانل در قضیه اسپانیا – قهوه بونداده به این امر تصریح و بیان میکند که ماده یک متساویاً به نظام های تعرفهای الزامی و غیر الزامی اعمال می شود.[۴۲۴]
بند سوم. فوری بودن و غیرمشروط بودن مزیت اعطایی
سومین معیار عدم تبعیض در نظام گات ۱۹۹۴، “فوری بودن و غیرمشروط بودن” مزیت اعطائی است.
ماده یک گات مقرر می دارد، که هر نوع مزیت اعطایی از سوی هر یک از اعضای سازمان تجارت جهانی، نسبت به محصولات وارداتی از هر کشوری، بایستی فوری و بیقید و شرط به واردات دیگر اعضای سازمان تجارت جهانی هم اعطا شود.[۴۲۵]
چنان چه یکی از اعضای سازمان تجارت جهانی، مزیتی را به محصولات وارداتی یک کشور بدهد، نمیتواند اعطای آن مزیت به دیگر محصولات وارداتی از کشورهای دیگر عضو سازمان تجارت جهانی را مشروط به جبران نماید.
مطابق اظهار نظر حقوقی دبیر کل گات در سال ۱۹۷۳، به هنگام الحاق مجارستان به گات “پیش شرط وجود یک قرارداد همکاری به منظور انتفاع از رفتار تعرفهای خاص، متضمن یک رفتار ملت کاملهالوداد مشروط بوده و لذا با موافقتنامه عمومی منطبق نیست.”[۴۲۶]
قضیه “اندونزی – ماشین ها”[۴۲۷] بر سر این بود که در برنامه اتومبیل فوریه ۱۹۹۶، اعطای مزایای گمرکی به بخشها و اجزاء، مشروط به این شده بود که این بخشها یا اجزا در مجموع در ساخت خودروی ملّی اندونزی به کار رود. حال آنکه اعطای مزایای مالیاتی، محدود به کمپانی پایونیر شده بود که تولید کننده خودروهای ملّی بود. شرط سومی نیز برای اعطا وجود داشت و آن تعقیب اهداف ماهوی محلّی بود. در واقع، طبق این برنامه، منافع مالیاتی و عوارض گمرکی، مشروط به تحصیل یک ارزش ماهوی خاص برای خودرو ملّی شده بود. پانل در رابطه با الزام مقرر در ماده یک یعنی اعطای فوری و بی قید وشرط مزایا گفت: “وجود چنین شرایطی با مقررات ماده یک، که می گوید، مزایای مالیاتی و گمرکی باید فوری و بیقید و شرط به محصولات وارداتی تعلق گیرد، منطبق نمیباشد.”[۴۲۸]
در قضیه “کانادا – ماشین ها"، مرجع استیناف، مفاهیم فوری و بیقید و شرط را مورد بحث قرار داده است:
۶۲
۳/۱۳%
۵۲
۶-۳: روایی و پایایی پرسشنامه
۱-۶-۳: روایی: مفهوم اعتبار به این پرسش پاسخ میدهد که ابزار اندازهگیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را میسنجد، بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازهگیری نمیتوان به دقت دادههای حاصل از آن اطمینان داشت(سرمد و همکاران،۱۳۸۱، صص۱۷۳-۱۶۶).
برای تعیین اعتبار پرسشنامه روش های متعددی وجود دارد که یکی از این روش ها اعتبار محتوا میباشد.
اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازهگیری به کار برده میشود. اعتبار محتوای یک ابزار اندازهگیری به سئوال های تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سئوال های پرسشنامه معرف ویژگیها و مهارت های ویژهای باشد که محقق قصد اندازهگیری آنها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سئوال های تشکیل دهنده ابزار اندازهگیری معرف قسمت های محتوای انتخاب شده باشد.
اعتبار محتوای یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین میشود. در این مرحله با انجام مصاحبه های مختلف و کسب نظرات افراد از جمله اساتید راهنما و مشاور و متخصصان حوزه منابع انسانی شرکت، اصلاحات لازم بعمل آمده و بدین ترتیب اطمینان حاصل گردید که پرسشنامه همان خصیصه مورد نظر محققین را می سنجد.
۲-۶-۳: پایایی: پایایی یا قابلیت اعتماد یکی از ویژگیهای فنی ابزار اندازهگیری میباشد. منظور از پایایی این است که ابزار اندازهگیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی را ارائه میدهد. لازم به ذکر است که قابلیت اعتماد در یک آزمون میتواند از موقعیتی به موقعیت دیگر یا از گروهی به گروه دیگر متفاوت باشد.
برای تعیین و محاسبه ضریب پایایی شیوههای مختلفی به کار برده میشود. از آن جمله میتوان به روش تکرار آزمون(بازآزمایی)، روش معادل سازی(موازی و همتا)، روش تنصیف(دو نیمه کردن پرسشنامه و محاسبه همبستگی نمرات در دو دسته) اشاره کرد که معروف ترین و پرکاربردترین آنها آلفای کرونباخ است.
ضریب آلفای کرونباخ روشی برای تعیین پایایی آزمون با تأکید بر همسانی درونی است و برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیرمجموعه سؤال های پرسشنامه و واریانس کل را محاسبه کرد. سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه می کنیم.
در این تحقیق برای اندازه گیری پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازهگیری بکار میرود. معمولاً دامنه ضریب قابلیت آلفای کرونباخ از صفر به معنای عدم ارتباط تا مثبت یک به معنای ارتباط کامل قرار میگیرد و هر چقدر عدد به دست آمده به یک نزدیک تر باشد قابلیت اعتماد پرسش نامه بیشتر میشود.
بدین منظور ابتدا یک نمونه اولیه شامل ۳۰ پرسشنامه پیش آزمون گردید و سپس با بهره گرفتن از داده های به دست آمده از این پرسشنامه و به کمک نرم افزار آماری SPSS میزان ضریب اعتماد با روش آلفای کرونباخ برابر ۹۷/۰ به دست آمده است.
۷-۳: تجزیه و تحلیل آماری
۱-۷-۳: آمار توصیفی
با بهره گرفتن از آمار توصیفی نظیر فراوانی، درصد فراوانی، میانگین ها، نمودارها و جداول مربوط، نمونههای آماری را به تفکیک توصیف خواهیم نمود.
۲-۷-۳: آمار استنباطی
در تحلیل استنباطی به بررسی کلیه فرضیه های ویژه و اصلی پژوهش با بهره گرفتن از آزمون همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل و تحلیل مسیر پرداخته می شود.
۸-۳: مدل تحلیلی تحقیق
وظیفه مطالعات اکتشافی این است که چشم اندازهای تحلیلی را وسعت دهد و محقق را با افکار متخصصان و تئوری پردازان که تحقیقات و اندیشه هایشان ممکن است الهام بخش او در کار تحقیق اش باشند، آشنا کند و وجوه گوناگون مسئله تحقیق را آشکار نمایند. مدل تحلیلی لولایی است که طرح نظری مسئله تحقیق تدوین شده را با کار بعدیش که مشاهده و تحلیل اطلاعات است به یکدیگر متصل می کند. بیان مفهومی پدیده های موضوع تحقیق، مفهوم سازی[۱۸۹] نامیده می شود و این یکی از ابعاد اصلی ساختمان مدل تحلیلی است. بدون آن کار ساختن مدل تحلیلی زیربنای قرص، محکم و دقیق نخواهد داشت(کیوی و کامپنهود، ۱۳۸۵، صص۱۵۷-۱۰۴).
جدول ۵-۳: مدل تحلیلی متغیر رهبری خدمتگزار
مفهوم
ابعاد
مولفه
شاخص(سنجه)
نظریه های پشتیبان
رهبری
خدمتگزار
خدمت رسان
مهرورزی
۱- مدیر من معتقد است خدمت به دیگران از وظایف اصلی و مهم مدیر سازمان می باشد.
Spears •
(۱۹۹۶)
Greenleaf •
(۱۹۷۷)
• Stone, Russell, Patterson
(۲۰۰۴)
• Liden, Wayne, Zhao, Henderson
(۱۹۸۹)
چنانکه می دانیم وجود و ماهیت در خارج متحدند، یعنی همان چیزی که مصداق وجود است، مصداق ماهیت نیز هست.اتحاد وجود و ماهیت در خارج و خالص ذهن به گونهای است که اگر تعمل و تلاش ذهن برای جداسازی آنها نباشد نمیتوان آنها را جدای از یکدیگر تصور کرد.یعنی همان موقعی که ماهیت جدای از وجود تصور میگردد به نوعی آراسته به وجود ذهنی است.البته ذهن این توانایی را دارد که وجود آن را ملاحظه نکند؛ به بیان دیگر تصور ماهیت از وجود ذهنی آن جدا نمیگردد زیرا تصور هر ماهیتی همان وجود ذهنی آن است، اما تصور ماهیت چیزی است و توجه به وجود ذهنی چیز دیگری است. از اینرو امکان دارد ماهیتی در ذهن موجود باشد و ذهن وجود ذهنی آن را ملاحظه نکند.در هر صورت وجود و ماهیت به عنوان دو مفهوم مستقل از یکدیگر در ذهن، که در خارج دارای یک مصداقاند، تحقق این دو در خارج از نظر ملا صدرا به اتحاد و از نظر مشائیان به عروض وجود بر ماهیت است و از نظر بعضی به عروض ماهیت بر وجوداست.(ملا صدرا:۱۳۶۳:ص ۱۳).مشائیان خود نحوه عروض وجود بر ماهیت را توضیح داده اند که این عروض، عروض تحلیلی عقلی است نه خارجی، ابن سینا رئیس فلاسفه مشاء به مناسبتهای مختلف تأکید بر این مطلب دارد که ماهیت قبل از وجود تحققی ندارد و اگر میگویند وجود عرض است این با سایر اعراض تفاوت دارد.ملا صدرا در کتاب شواهد به نقل از تعلیقات ابن سینا میگوید، «وجود الاعراض فی انفسها هو وجودها فی موضوعاتها سوی أن العرض الذی هو الوجود(همو:۱۳۶۰:ص ۱۲)، وجود فی نفسه هر عرضی همان وجود لغیره آن است؛یعنی هر عرضی هرچند به خودی خود دارای وجود است اما اگر این وجود بخواهد تحقق پیدا کند باید در آغوش جوهر باشد و عرض هرچند در ذاتش احتیاج به موضوع ندارد اما در وجود و تحقق محتاج به موضوع است از اینرو تمامی اعراض برای وجود یافتن محتاج به موضوعاند غیر از عرضی که وجود باشد.به بیان روشنتر، وجود عرض است اما این عرض با سایر اعراض فرق میکند زیرا سایر اعراض وجودشان برای موضوعات آنها است و ثبوت آنها ثبوت برای غیر است.اما وجود که عرض است ثبوت آن برای خودش است و متکی به غیر نیست و اینگونه نیست که این عارض(وجود)قبل از عروض بر ماهیت نیازمند به معروض باشد.
ابن سینا در کتاب مباحثات در ضمن دو فصل بهطور مفصل درباره صفاتی که در باب وجودند نظیر امکان الوجود، وجود و واجب الوجود بحث و هریک از این صفات را توضیح و فرقهای آنها را بیان میکند، آنچه محل شاهد گفتار این نوشتار است، صفت وجود است.در اینباره میگوید:صفت وجود به گونهای است که موصوف(ماهیت) نمیتواند سبب پیدایش آن باشد بلکه صفت(وجود)عامل پیدایش موصوف است و اینچنین صفتی یا عارضی(وجود)، دارای این خصوصیت است که تحقق موصوف و معروض به واسطه آن است(ابن سینا:۱۳۷۱ش:ص ۲۹۳-۲۸۸).و در جای دیگر با تفصیل همین مطلب را مستدل میکند و میگوید: اگر وجود لازم ماهیت من حیث هی باشد باید ماهیت در فرض وجود و عدم با این لازم همراه باشد صورت اول مستلزم دور و صورت دوم مستلزم اجتماع وجود و عدم در ماهیت واحد است سپس میافزاید ماهیت قبل از اتصاف به وجود محال است علت وجود شیء گردد و اگر علت(ماهیت)به دلیل متصف نبودن به وجود تحقق پیدا نکرد محال است معلول آن(وجود)تحقق
یابد.(همان:ص ۲۷۵)و در اشارات میگوید ماهیت نمیتواند علت وجود باشد(همو:۱۳۷۵ش:ص ۳۰)
تمامی این تصریحات گواهی است بر اینکه ماهیت قبل از وجود تحققی ندارد تا بتواند معروض وجود گردد واینکه گفته شده وجود عارض بر ماهیت است مقصود عروض تحلیلی است نه خارجی.
۲-۱-۷-۳ ابن سینا اصالت وجودی است یا اصالت ماهوی؟
عده ای از فلاسفه و اندیشمندان ابن سینا را اصالت وجودی دانسته اند از جمله صدر المتألهین، علامه طباطبایی سید جلال الدین آشتیانی و عده ای نیز وی را اصالت ماهیتی معرفی کرده اند مانند میرداماد در کتاب « قبسات،» خیام و ملاصالح حائری مازندارنی در کتاب «حکمت بوعلی» و عده ای نیز در این باب، قائل به توقف اند می گویند اظهار نظر قطعی در این باب ممکن نیست، از جمله شهید مطهری و …. در این جا به برخی از کلمات ایشان اشاره می کنیم.
شهید مطهری در این باره می گوید: « در کلمات فلاسفه از قبیل بوعلی ، بهمنیار و خواجه نصیر الدین طوسی سخن از این که «وجود» (حتی در ممکنات) امری حقیقی و واقعی است آمده است ولی نه به شکل دورانی که «وجود» اصیل است یا «ماهیت » و اگر وجود اصیل است پس ماهیت اعتباری است و بدون توجه به آثار و لوازم اصالت وجود واعتباریت ماهیت.» (مطهری، ۱۳۶۰، ص ۸۴)
وی در ادامه می گوید: «علیهذا اینکه گفته می شود مشائین اصالت وجودی و اشراقیین اصالت ماهیتی هستند، اصل درستی ندارد، اصالت وجودی بودن مشائین به همان شکلی است که از بوعلی و بهمنیار و جواجه نصیر نقل کردیم» (همان ص ۸۵) و بالاخره ایشان احتمالی را مطرح می کند که «ممکن است شیخ ازکسانی باشد که درعمق ذهنش قائل به دو اصل باشد. یعنی قائل به اصالت وجود در واجب و اصالت ماهیت در ممکن باشد. یعنی چنین قائل باشد که وجود در ممکن الوجود امری انتزاعی و اعتباری است ولی در واجب الوجود حقیقی و اصیل است». (همان، ص ۱۷۶)
اما برخی دیگر می گویند: «فلاسفه ی مشاء وجود را امری اصیل و ماهیت رااز امور اعتباریه می دانند» (آشتیانی، ۱۳۸۰، ص ۱۵) و عده ای دیگر عبارت «هو حاصل الهویه منهما فی الوجود» ابن سینا را در الهیات شفا، تصریح بر اصالت وجود و اعتباریت ماهیت می دانند.(دینانی، ۱۳۷۳ ش، ص ۴۷۷و ۴۷۶)
ملاصلاح حائری مازندرانی چنین می گوید: « بر ماهنوز ثابت نشده مشائیه قائل به اصالت وجودند و حقایق و حوادث را متباین دانند و بسی بعید است که حقیقت هستی را در خارج قائل باشند و آن را متباین دانند بلکه مشائیه قائل به اصالت ماهیت اند» (حائری مازندرانی، ۱۳۳۵، ص ۳۶۲)
خیام می گوید: « و تهمت اصالت وجود به مشائیه کم بود که یک تهمت دیگر به ایشان زدند و آن تباین حقایق وجودات است». (همان ص ۳۶۳)
با وجود اختلافی که در رابطه با استناد اصالت ماهیت یا وجود به مشاء، وجود دارد، می توان گفت که این نزاع در عصر ابن سینا و شیخ اشراق بدان صورت که بعد از عصر میرداماد وارد شده، مطرح نبوده است و لذا نمی توانیم به طور صریح به داوری در این مورد بپردازیم.
۲-۱-۷-۴ شواهدی بر اصالت ماهیت
اولین مطلبی که ذهن را به سمت اصالت ماهیتی بودن ابن سینا می برد قرار دادن« موجود» به جای «وجود» به عنوان موضوع ما بعد الطبیعه است. (ابن سینا، ۱۳۷۱، ص ۲۷۸)
شاهد دیگر قول ابن سینا است که می گوید: « جایز است این وجود، معلول ماهیت و یا معلول جزئی از ماهیت باشد، و وجود که بالذات است البته معلول نیست» (همو، ۱۳۷۹ ش، ص ۷۰)
دیگر اینکه ابن سینا حقیقت خاص هرشئ را ماهیت آن و غیر از وجود آن می داند. (همو، ۱۳۷۱، ص ۲۸۰)[۳۴]
شاهد دیگر که میرداماد نیز در قبسات آن را نقل و آن را حاکی از تقدم ماهیت بروجود و شاهدی بر قول خود بر اصالت ماهیت در تحقق وجعل دانسته است، عبارتی است که در پاورقی می آید و مضمون آن این است که هر یک از دو وجود خارجی و ذهنی ثابت نمی شود مگر بعد از ثبوت ماهیت[۳۵].
آنچه در حد بضاعت نگارنده مورد تفحص و بررس قرار گرفت، موارد مذکور بود که البته باید در این مورد برای قضاوت صحیح، سخنان ابن سینا را به عنوان یک مجموع نگریست و با توجه به روح کلی حاکم بر فلسفه ی وی نتیجه گیری کرد.
۲-۱-۷-۵ شواهدی بر اصالت وجود
در میان سخنان ابن سینا موارد فراوانی یافت می شود که مستقیماً یا غیر مستقیم ذهن را به سمت اصالت وجودی بودن ابن سینا رهنمون می سازد. که به چند مورد آن اشاره می کنیم:
- شیخ در نمط ۴ اشارات می گوید: «نه ماهیت و نه هیچ یک از صفات ماهیت یک شئ نمی تواند سبب و علت وجود آن شئ باشد زیرا باید در علیت، علت بر معلول تقدم وجودی داشته باشد[ . . .] فرض موجود بودن ماهیت یک شئ قبل از وجود آن یا موجود بودن یکی از صفات ماهیت قبل از موجود بودن خود آن ماهیت امکان پذیر نیست (ابن سینا، ۱۳۷۵ هـ ش،ص ۹۹)
- «علت، علت وجود معلول است و وقتی معلول ایجاد شد. می شود علت وجود پیوند میان آن دو»(همو، ۱۳۷۹، ص ۱۵۹)
- «وجود مطلق» هنگامی که وجود چیزی را جعل می کند آن چیز حقیقت می یابد (همان، ص ۲۷۵)
- «اولین معلول صادر شده از علت اول، واحد می باشد و از جهتی در آن کثرت است که آن «وحدت» و وجود است. (همان، ص ۱۱۷)
- «هر عاقلی مثلا می فهمد که آسمان موجود است و آسمان بودنش غیر از موجود بودنش است و موجودیت آن چیزی غیر از وجود آن نیست».[۳۶](همو، ص ۹۳)
۲-۱-۷-۶ داوری یاعدم داوری درمورد ابن سینا
به نظر می رسد برای اصالت وجود دلایل محکم تری در میان سخنان شیخ یافت می شود، هر چند باید در این حوزه در انتساب قطعی هر نظری به وی احتیاط کرد، چرا که همانطور که ذکر شد این مسأله با این شکل و وضوح در زمان وی مطرح نبوده است و مسأله ای است که دارای یک سیر و روند تکاملی در فلسفه بوده است که می توان آغاز این روند را نگاه مقولاتی و ماهیت محور ارسطو دانست که کم کم در مسیر پیشرفت خود «وجود» جایگاه فعلی خود را یافته است. می توان گفت تفکر ابن سینا در میانه ی این سیر و در حال گذر از «ماهیت محوری» به «وجود محوری» است هر چند احتمالاً کفه ی ترازو در سمت اصالت وجود سنگین تر باشد.
۲-۱-۸ بررسی سازگاری نظریه ی تباین ذاتی موجودات با برخی عناصر فکری ابن سینا
حال که به بیان برخی نظرات ابن سینا در مورد «وجود» و «موجود» پرداختیم، برای نتیجه گیری در مورد موضع ابن سینا در باب «تباین ذاتی موجودات»، لازم است تا به بررسی سازگاری یا عدم سازگاری نظرات مذکور که عبارتند از اشتراک معنوی مفاهیم «موجود» و «وجود» و تشکیک در «وجود» و «موجود» ، با نظریه ی تباین ذاتی موجودات بپردازیم.
۲-۱-۸-۱ رابطه اشتراک مفاهیم موجود و وجود با نظریه ی تباین ذاتی موجودات
به نظر واضح است که این دو مسأله عقلاً با هم قابل جمع نیستند و در فلسفه ی ابن سینا که قائل به اشتراک معنوی است نیز، نظریه ی تباین ذاتی موجودات نمی تواند جایی داشته باشد، چرا که طبق اشتراک معنوی، مفاهیم «موجود» و «وجود» به یک معنا بر مصادیق خود حمل می شوند و هیچ تمایزی با هم درمفهوم ندارند، در صورتی که نظریه ی «تباین ذاتی موجودات» می گوید موجودات هیچ نحواشتراکی در وجود با هم ندارند. در نتیجه وجود در هر مصداق، معنا و مفهومی جداگانه خواهد داشت.
جالب است که ملاصدرا نیز با چند استدلال، اشتراک معنوی مفهوم وجود را اثبات می کند و آن را با تباین ذاتی موجودات ناسازگار می داند. وی در حاشیه ی خود بر« الهیات شفا» و نیز در «اسفار» چنین می گوید: مفهوم وجود مشترک معنوی است که بر مادونش به نحو تشکیک حمل می شود نه به نحو تواطو. اینکه وجود میان ماهیات مشترک معنوی است، نزدیک به اوّلیات است چرا که عقل میان «موجود» و «موجود» مناسبت و مشابهتی می یابد که میان «موجود» و «معدوم» مانند آن را نمی یابد. اگر موجودات در مفهوم (وجود) مشترک نبودند و از همه جهات متباین بودند، نسبت بعضی از آنها به بقیه در عدم مناسبت مثل نسبت وجود وعدم بود، در حالیکه اینطور نیست. (ملاصدرا، ۱۹۸۱م ، ج ۱ ص ۳۵ و ملاصدرا، بی تا، ص ۲۷)
بداهت اشتراک معنوی وجود وناسازگاری آن با تباین ذاتی موجودات در منظر ملاصدرا در عبارت فوق جالب توجه است.
از آنجا که برخی پیروان مکتب مشاء از جمله ملارجبعلی تبریزی قائل به اشتراک لفظی وجود میان واجب و ممکن می باشند، (آشتیانی، ۱۳۶۳، ج ۱، ص۲۲۵) ممکن است این مسأله ریشه ی انتساب نظریه ی فوق به مشائین و ابن سینا باشد. که البته در آینده بیشتر در این باره بحث خواهیم کرد.
۲-۱-۸-۲ رابطه تشکیک در وجود و نظریه ی تباین ذاتی موجودات
به نظر می رسد تشکیک از فروع اشتراک معنوی باشد چرا که اگر یک مفهوم بر همه مصادیق خود به یک معنا حمل شود، آنگاه در مرحله ی بعد این مسأله طرح می شود که حالا صدق این مفهوم واحد بر مصادیق خود بطور یکسان است؟ (متواطی) یا خیر؟ (مشکک) در حالی که اگر مفهوم در هر مصداقش معنایی جداگانه داشته باشد، دیگر نمی توان از صدق یکسان یا غیر یکسان آن بر همه ی مصادیق سخن گفت.
پس تشکیک در وجود نیز با نظریه ی فوق ناسازگار است. چرا که در تشکیک اصل بر این است که مفهومی واحد در مصادیق متعدد خود به نحو شدت و ضعف یا کمتر و بیشتر حمل می شود در حالیکه در نظریه ی فوق مفهومی واحد در کار نیست.
قابل ذکر است که نگاه ابن سینا به انواع اختلافات میان وجودات و موجودات- همانطور که دیدیم – نیز با این نظریه ناسازگار است، چرا که ایشان در موارد زیادی از کمال و نقص، تقدم و تأخر، قوت و ضعف و . . . که همگی از اقسام تفاضل و نشان دهنده ی وجود مابه الاشتراک اند، در موجودات سخن گفته که همگی حاکی از وجود یک مفهوم و احد است که در مصادیق خود متصف به کمال و نقص ، تقدم و تأخر، قوت و ضعف و . . . می شود. اگر موجودات به تمام ذات از هم متباین باشند، دیگر امر مشترکی مثل « ملاک تقدم » در کار نیست که بهره ی موجودات از آن متفاوت باشد.
نکته ی دیگر ی که ذکر آن در این مجال، لازم به نظر می رسد، سخن آیه ا… جوادی آملی در رابطه با تشکیک و تباین در نزد مشائین می باشد که می فرماید:
تشکیک در جایی است که افراد یک معنای کلی دارای وجودات متعدد و مختلف باشند و تفاوت آن ها نیز در همان معنای جامع و مشترک بین آن ها باشد. تباین وجودات افراد مشکک (در عبارات مشائین)، ناظر به همان تعدد آن هاست و در معنای مقابل با تغایر تشکیکی به کار نرفته است و استعمال کلمه ی تباین در این معنا نشانه ی آن است که قول به تباین وجودات در عبارات حکمای مشائین در مقام نفی اختلاف تشکیکی وجودات نیست. (جواد ی آملی، ۱۳۷۵، هـ ش. ص ۵۴۳)
آن طور که می بینیم ایشان با ارائه ی تفسیری خاص از« تباین» نزد حکمای مشاء که عبارت از تعدد صرف وجودات، منهای تخالف به تمام ذات آن هاست، این تباین را قابل جمع با تشکیک می داند و آن را نشانه ی نفی اختلافات تشکیکی در وجود توسط مشائین نمی داند.
۲-۲ نظریه ی «تباین ذاتی موجودات» در آراء ملا رجبعلی تبریزی
ملارجبعلی تبریزی از پیروان حکمت مشاء ومعاصر ملا صدرا می باشد. از آنجا که در میان مشائین ایشان، بر خلاف سایرین دارای نظراتی کمابیش هماهنگ با نظریه ی تباین ذاتی موجودات می باشد و ممکن است علت انتساب این نظریه به مشائین خصوصاً توسط حاجی سبزواری ، همین آراء خاص ایشان باشد، در این بخش به طور جداگانه به آراء ایشان می پردازیم. وی نظرات خاصی در فلسفه دارد از جمله انکار موضوع بودن وجود و موجود برای فلسفه، انکار وجود ذهنی، حرکت جوهری، اصالت وجود، مثل نوری و . . . همینطور عقایدی متفاوت با فلسفه ی مشاء دارد از جمله اعتقاد به اشتراک لفظی وجود میان وجود واجب و ممکن. از آنجا که این بحث مرتبط با عنوان تباین ذاتی موجودات می باشد، و احتمالا ریشه ی استناد قول به تباین به مشاء در آراء این فیلسوف وجود دارد به تبیین نظرات وی می پردازیم.
۲-۲-۱ اشتراک لفظی وجود میان «واجب» و «ممکن»
ملارجبعلی بر خلاف ابن سینا مفهوم «وجود» را در «واجب» و «ممکن» یکسان نمی داند واین اعتقاد سبب التزام ایشان به لوازم فلسفی خاص از جمله انکار موضوعیت وجود و موجود برای فلسفه و یا روی آوردن به الهیات سلبی شده است.
به عقیده هانری کوربن، موضع عقیدتی ملارجبعلی چنین است که وقتی موجود را به اصل و سرچشمه ی وجود و وجود را به موجودات غیر واجب الوجود وابسته می دانیم، هیچگونه اشتراک ادراکی و معنوی را نباید بپذیریم. بر خلاف فلسفه ی علم الوجود ملاصدرا، در هستی امکان هیچگونه قیاس و مشابهتی نیست، زیرا میان وجود خالق و وجود مخلوق، جزتشابه اسمی و اشتراک لفظی مطلقاً مشابهتی وجود ندارد، همچنین در وجود نیز قیاسی نیست، منتها خود وجود تفسیر پذیر و دارای چند مفهوم است، زیرا درک ما از وجود هرگز از حد درک یک وجود مخلوق تجاوز نمی کند. بنابراین وجود مطلق نمی تواند موضوع بحث ما بعد الطبیعه قرار گیرد و موضوع بحث مذکور تنها تنزیه، الهیات مربوط به نفی هر صفتی از ذات واجب الوجود می تواند باشد. (کوربن ، ۱۳۵۶ هـ ش، ص ۱۸۴)
رساله ی «اصل الاصیل» و یا «اصول آصفیه ی» ملارجبعلی تبریزی از جمله آثاری است که وی نظرات خاص خود را در آن طرح کرده است، ملارجبعلی در متن این رساله چنین می گوید: «واجب تعالی ممکن نیست به وجود عام بدیهی که بر اشیاء حمل می شود، متصف شود، زیرا او فاعل این وجود است وفاعل یک شئ نمی تواند قابل آن هم باشد . از اینجا فساد قول متأخرین مبنی بر اشتراک معنوی وجود میان واجب و ممکن آشکار می شود. (تبریزی، ۱۳۸۶، ص ۲۹)
۲-۲-۲ استدلال بر اشتراک لفظی وجود میان واجب و ممکن
ملارجبعلی اشتراک معنوی وجود را مستلزم آفریده بودن خدا می داند و شرح دلیل ایشان عبارت است از اینکه:
اگر معنای وجود و موجودی که بدیهی التصور است، بین واجب وممکن یکی باشد، آن معنا یاعین ذات واجب الوجود است، یا جزء ذات اوست و یا عرض ذات او وصفت ممکن که بداهت و احتیاج ذاتی است نمی تواند عین ذات واجب باشد. چرا که اولاً آن معنا بدیهی است و ذات واجب بدیهی نیست، دوماً آن معنا صفت است و صفت نمی تواند ذات باشد آن هم ذات واجب. سوماً آن معنا محتاج است و محتاج نمی تواند عین ذات واجب باشد.
و دیگر آنکه وجود یا مقتضی عروض است یا مقتضی لاعروض که همان قائم به ذات بودن است یا مقتضی هیچ کدام نیست. اگر مقتضی عروض است پس درهر جایافت شود عارض است و لازم می آید ذات الله تعالی عارض باشد که محال است. اگر مقتضی لا عروض است پس لازم می آید وجود ممکن نیز قائم به ذات باشد. پس وجود ممکن، وجود ممکن نخواهد بود که خلاف فرض است واگر مقتضی هیچ یک نیست، پس اقتضای عروض و اقتضای لاعروض سببی می خواهد غیر معنای وجود، پس لازم می آید واجب تعالی در قائم بودن به ذات محتاج به غیر باشد. که محال است پس وجود عین ذات الله تعالی نیست و نمی تواند جزء ذات واجب تعالی باشد چرا که لازم می آید مرکب هم باشد.
نمی تواند عارض ذات واجب تعالی باشد، چرا که فاعل آن وجود یا ذات واجب است یا غیر ذات واجب. اگر ذات واجب باشد، لازم می آید هم فاعل آن وجود هم قابل آن وجود باشد که محال است و اگر غیر ذات واجب باشد لازم می آید که واجب الوجود در وجود محتاج به غیر باشد، پس ممکن خواهد بود نه واجب که این خلاف فرض است.
فهرست جداول
عنوان صفحه
۳-۱- نحوه انجام تمرین تناوبی در گروه تجربی ۴۵
۴-۱- جدول توصیفی مربوط به ویژگیهای فردی آزمودنیها ۴۹
۴-۲- جدول توصیفی مربوط به ویژگیهای فردی آزمودنیها ۴۹
۴-۳- مقایسه وزن آزمودنیهای گروه تجربی ۵۰
۴-۴- مقایسه وزن آزمودنیهای گروه کنترل ۵۰
۴-۵- مقایسه درصد چربی بدن آزمودنیهای گروه تجربی ۵۱
۴-۶- مقایسه درصد چربی بدن آزمودنیهای گروه کنترل ۵۱
۴-۷- مقایسه توده چربی بدن آزمودنیهای گروه تجربی ۵۲
۴-۸- مقایسه توده چربی بدن آزمودنیهای گروه کنترل ۵۲
۴-۹- مقایسه توده بدون چربی بدن آزمودنیهای گروه تجربی ۵۳
۴-۱۰- مقایسه توده بدون چربی بدن آزمودنیهای گروه کنترل ۵۳
۴-۱۱- مقایسه شاخص توده بدن آزمودنیهای گروه تجربی ۵۴
۴-۱۲- مقایسه شاخص توده بدن آزمودنیهای گروه کنترل ۵۴
۴-۱۳- مقایسه وزن بدن گروه تجربی و کنترل ۵۵
۴-۱۴- مقایسه درصد چربی بدن گروه تجربی و کنترل ۵۶
۴-۱۵- مقایسه توده چربی بدن گروه تجربی و کنترل ۵۷
۴-۱۶- مقایسه توده بدون چربی بدن گروه تجربی و کنترل ۵۸
۴-۱۷- مقایسه شاخص توده بدن گروه تجربی و کنترل ۵۹
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
۴-۱- میانگین و انحراف معیار وزن آزمودنیهای گروه تجربی و کنترل ۵۵
۴-۲- میانگین و انحراف معیار درصد چربی آزمودنیهای گروه تجربی و کنترل ۵۶
۴-۳- میانگین و انحراف معیار توده چربی بدن آزمودنیهای گروه تجربی و کنترل ۵۷
۴-۴- میانگین و انحراف معیار توده بدون چربی آزمودنیهای گروه تجربی و کنترل ۵۸
۴-۵- میانگین و انحراف معیار شاخص توده بدن آزمودنیهای گروه تجربی و کنترل ۵۹
فصل اول
طرح تحقیق
مقدمه
فعالیت و تحرک جزء جدانشدنی زندگی بشر بوده که در هر دوره به اشکال خاص در زندگی انسان مطرح بوده است.در جوامع صنعتی و متمدن امروزی که حرکت انسان روز به روز محدودتر میشود،تربیت بدنی و فعالیتهای جسمانی جایگاه ویژهای پیدا کرده است.زندگی ماشینی بشر امروز موجبات دوری او از فعالیت را فراهم ساخته و این فقر حرکتی نشاط و شادابی را از جسم او دور کرده و به جای آن عامل خطرآفرین چاقی را جایگزین ساخته است.
مطالعات انجام شده در آخرین دهه قرن گذشته نشان دادند که چاقی و چگونگی توزیع چربی بدن به ویژه در ناحیهی میانی بدن(کمر و شکم)،پیشگوی مناسبی برای ابتلا به بیماریها در آینده است.بر اساس نتایج این تحقیقات ،مهمترین اختلالات تندرستی که با افزایش میزان چربی بدن به ویژه در نواحی شکم و کمر رابطه دارند،عبارتند از :هیپرلیپیدمی،بیماری پر فشارخونی،دیابت نوع دوم،بیماری کرونری قلب،سرطان سینه و رحم و پروستات،بیماریهای تنفسی،ناهنجاریهای ساختاری،عملکرد قلب و افسردگی از طرفی بعضی از پژوهشگران ارتباط چربی بدن به ویژه در ناحیهی شکم را با میزان مرگ و میر مشخص کردهاند(کنایت،۱۹۷۹؛فرانین،۱۹۹۳).
اهمیت ترکیب بدن و رابطهی آن را با سلامتی را نمیتوان نادیده گرفت.بدن و ترکیبات آن در موفقیت و عدم موفقیت ورزشکاران نقش به سزایی دارد.این مسئله نه تنها برای شرکت برای شرکت در میادین ورزشی،بلکه برای سالم زیستن و شاداب ماندن از اهمیت بالایی برخوردار است.بنابراین ،ارزیابی ترکیبات بدن به منظور تعیین میزان مطلوب آن ضروری است(دسپرس،۱۹۹۱).
طی سالهای اخیر شیوع چاقی و اضافه وزن در کودکان و نوجوانان رشد زیادی داشته و هم اکنون به یک مشکل جدی در دنیا تبدیل شده است (افتخاری و همکاران، ۱۳۸۶؛اکبری و همکاران،۱۳۸۶). عامل اصلی چاقی به درستی مشخص نیست اما به نظر میرسد عواملی مانند تغییر در الگوی غذایی، مصرف میان وعدهها ، غذاهای آماده ، مصرف نوشابه، زندگی بی تحرک مثل تماشای بیش از حد تلویزیون، استفاده از کامپیوتر و بازیهای کامپیوتری به خصوص کاهش فعالیت بدن در این زمینه مؤثر باشد. انجام فعالیت متوسط تا شدید به میزان حداقل ۶ دقیقه در روز و پرهیز از سبک زندگی بی تحرک در دوره نوجوانی میتواند از چاقی جلوگیری کند.طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت،فعالیت فیزیکی به هر گونه حرکتی گفته میشود که با حرکت ماهیچه اسکلتی ایجاد میشود و انرژی مصرف میکند.این سازمان توصیه میکند در افراد ۵ تا ۱۷ ساله،حداقل ۶۰ دقیقه در هفته فعالیت فیزیکی متوسط تا شدید به میزان حداقل ۶۰ دقیقه در روز به خصوص در دوره نوجوانی، به پیشگیری از چاقی کمک میکند(مانسون و همکاران،۲۰۰۸؛ فولهلم و همکاران،۱۹۹۹).بنابراین فعالیت ورزشی کیفیت زندگی را بهبود میبخشد زیرا سطح انرژی را افزایش میدهد و موجب سلامت جسم و روح و روان میشود و همچنین به بیماریهای ناشی از کم تحرکی (مانند بیماری قلبی،فشار خون،دیابت،پوکی استخوان و مانند آنها)کمک میکند(گائینی و دبیدی روشن،۱۳۸۷).
به طور کلی،ترکیب بدن ارزیابی میشود تا وضعیت آمادگی و تندرستی فرد مشخص و کنترل شود.این ارزیابی،ضمناً به طراحی برنامههای تمرینی ورزشکاران کمک میکند.به خوبی معلوم شده است که درصد زیاد چربی بدن(تودهی خالص کمتر در بدن)با بیشتر شدن خطر بیماریها همراه است،از طرف دیگر،درصد زیاد تودهی خالص بدن و تودهی کم چربی،با موفقیتهای ورزشی و تندرستی کامل توأم میباشد(گائینی و دبیدی روشن،۱۳۸۷).
بیان مسئله
افزایش وزن بدن در نتیجه عدم تعادل بین دریافت و مصرف انرژی است فعالیت بدنی،مهمترین عامل در مصرف انرژی است و در تنظیم وزن نقش به سزایی دارد.تمرین هوازی تمرینی است که با اجرای آن، کارایی دستگاههای تولید انرژی به روش هوازی، افزایش یابد و باعث افزایش استقامت قلبی- تنفسی شود. برای کسی که اهداف تندرستی را دنبال میکند، تمرین هوازی باید یک بخش ارزشمند در زندگی باشد. این تمرینات در افراد چاق که میزان چربی بدنشان بیش از حد طبیعی است با کاهش چربی بدن باعث کاهش وزن در آنها می شود (گائینی و رجبی،۱۳۸۷). چاقی مهمترین مشکل تغذیهای ـ بهداشتی نوجوانان در کشورهای توسعه یافته است. امروزه در کشورهای در حال توسعه نیز به دلیل تغییر در شیوه زندگی، مدرنیزه شدن و توسعه شهرنشینی شیوع چاقی روبه افزایش است (باژن و همکاران،۱۳۸۴). بی تحرکی، سرچشمه بسیاری از بیماریهای مزمن است و ریشه در عادتهای دوره کودکی و نوجوانی دارد (واگنر و همکاران،۲۰۰۴؛مانسون و همکاران،۱۹۹۱). با توجه به جمعیت بالای دختران نوجوان در ایران، آسیب پذیری بالای این گروه، وسعت و اهمیت مشکل چاقی در دورههای بعد زندگی و محدودیت منابع اطلاعاتی در این زمینه مطالعه روی دختران نوجوان لازم است (باژن و همکاران،۱۳۸۴). انجام فعالیت فیزیکی در دوره نوجوانی موجب افزایش اعتماد به نفس و پیشگیری از چاقی، افسردگی میشود و باعث تناسب اندام میشود و پایهای برای الگوی فعالیت در دورههای بزرگسالی است (ماگنسون و همکاران،۲۰۰۸؛فولهلم و همکاران،۱۹۹۹).در زمینه تأثیر تمرین هوازی بر وزن و درصد چربی، بر روی دختران نوجوان تحقیق کمی انجام گرفته، در برخی تحقیقاتی که روی نوجوانان انجام گرفته، کاهش سطح فعالیت بدنی و افزایش رفتارهای کم تحرک (تماشای تلویزیون) در این آزمودنیها، با اضافه وزن و چاقی مرتبط است، ولی هیچ ارتباطی بین الگوی رژیم غذایی و اضافه وزن و چاقی وجود ندارد (زارعی و همکاران،۱۳۸۹). در مطالعات برنسون و وال نیز افزایش دریافت انرژی عامل افزایش بروز چاقی در نوجوانان گزارش شد. تمرینهای هوازی میتواند باعث کاهش چربی بدن شوند و برای کاهش چربی بدن، ورزشهای هوازی با شدت کم مؤثرتر از ورزشهای شدید است (گائینی و رجبی،۱۳۸۷). با توجه به محدود بودن اطلاعات و همچنین تحقیقات ضد و نقیضی که در زمینه فعالیت نوجوانان و تغییرات وزن آنها ارائه شده است و تحقیقات قبلی بیشتر بر روی مردان انجام گرفته شده است و چون آمار زنان در معرض خطر چاقی در کشور ما بیشتر از مردان است بنابراین دختران نوجوان باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند. لذا این تحقیق بر روی دختران نوجوان گرمی استان اردبیل انجام خواهد شد. و به آزمون گر در تشخیص این مسئله کمک خواهد کرد که تمرین هوازی بیشتر بر روی وزن دختران نوجوان تأثیر دارد و یا درصد چربی بدن آنها؟
اهمیت و ضرورت تحقیق
رفتارهای بهداشتی دختران نوجوان بر سلامت آنان و سلامت و توسعه جامعه موثر است (نجات و همکاران،۱۳۸۷). ورزش نوجوانان به دلایل مختلفی میتواند بر ارتقای سلامت موثر و در صدر اولویتهای مربوط به بهداشت نوجوانان باشد (پندر و همکاران،۲۰۰۲). برنامه ریزی پیرامون سلامت نوجوانان با توجه به رفتارها و عوامل خطرساز این دوره بسیار مهم است. بنابراین باید به نوجوانان فرصت داد که فعالیت بدنی داشته باشند و زمینه را برای رشد و کمال خود فراهم آورند و تکامل جسمی در آنها پدیدار گردد. (نجات و همکاران،۱۳۸۷)
فعالیت بدنی منظم در تمامی دوران زندگی، به ویژه کودکی و نوجوانی حائز اهمیت است و اثرات مفید آن را بر رشد جسمانی، فکری و روانی کودکان و نوجوانان نباید نادیده گرفت. انجام فعالیت بدنی جدی منظم با عوامل اصلی خطر بیماری قلبی مقابله کند (فشارخون بالا، چاقی و روش زندگی کم تحرک) و قدرت عضلانی، انعطاف پذیری و استقامت را گسترش میدهد و همچنین اعتماد به نفس، خویشتن داری و عزت نفس را گسترش میدهد و به تنظیم کنترل وزن و ترکیب بدن کمک میکند. در این میان تمرین هوازی نقش زیادی در کاهش چربی بدن دارد و باید به عنوان رکن اصلی برنامههای کاهش وزن قرار گیرد(گائینی و رجبی،۱۳۸۷).تمرین هوازی هنگامی که شدت کار از کم تا متوسط افزایش مییابد،سرعت لیپولیز، مقدار جریان خون بافت چربی و جریان خون ماهیچه افزایش مییابد که باعث افزایش دسترسی ماهیچهها به اسید چرب میشود. این امر با افزایش مقادیر مطلق اکسیداسیون چربی همراه است.
از طرفی برای آزمودنیهای چاق عاقلانهترین راه این است که به جای فعالیت بدنی شدید، آنها را به انجام فعالیت بدنی با شدت متوسط تشویق کنیم زیرا انجام فعالیت بدنی با این شدت عملیتر و اجرای آن برای آزمودنیها راحتتر است (لازر و همکارانش،۲۰۰۷).
یکی از عوارض زندگی ماشینی که روز به روز نمایانتر میشود.کاهش فعالیتهای بدنی است.ما،اگر چه از مزایای تکنولوژی بهره کامل نبردهایم.اما به تبعات و پیامدهای منفی آن،مصرفی شدن و شیوع بیماریهای ناشی از فقر حرکتی گرفتار شدهایم.فقر حرکتی عامل بسیاری از بیماریهای جانفرسا چون چاقی،ضعف دستگاههای قلبی عروقی و تنفسی و کاهش ظرفیت حیاتی ریه میباشد و سلامتی را به طور مستقیم و غیر مستقیم به خطر انداخته و زندگی را برای انسان ناخوشایند ساخته است(دیوید،۱۳۶۶).
بنابراین،فعالیت بدنی،یک بخش مهم در برنامههای مرتبط با سلامتی است و فقدان آن موجب بسیاری از بیماریها میشود.هر چند،اهمیت برخورداری از زندگی فعال بدنی در دوران بلوغ و بزرگسالی به خوبی ثابت نشده است.اما،ارتباط بین فعالیت بدنی و سلامتی در کودکان و نوجوانان،به خوبی مشخص نشده است.با این وجود برخی تحقیقات صورت گرفته نشان میدهد که فعالیت بدنی در دوران کودکی باعث افزایش سلامتی استخوان توسعه بهداشت روانی و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای فشار خون،چاقی،دیابت و فقر حرکتی میگردد(لویگنسون،۲۰۰۱).
در حال حاضر نیز،یکی از مشکلات عمومی سلامت جسمانی در تمامی کشورها،چاقی و اضافه وزن است و مسئله نگران کننده ارتباط چاقی دوران کودکی و نوجوان با چاقی بزرگسالی است. زیرا مشخص شده است که در حدود ۳۰% دختران و ۱۰ % پسرانی که در کودکی چاق بودند.به افراد بزرگسال چاق تبدیل شدهاند(ویلیامز و همکارانش،۲۰۰۰).
مصرف مواد غذایی پر چرب در کنار زندگی بی تحرک،همچنین شیوع برخی اختلالات تغذیهای و تغییر رفتارهای تغذیهای در دو سه دهه گذشته از عوامل بر هم خوردن تعادل بین انرژی مصرفی و مواد غذایی دریافتی است.علاوه بر انرژی دریافتی اضافی از مواد غذایی و پایین بودن انرژی مصرفی در نتیجهی فعالیت بدنی کمتر،عوامل وراثتی،پایین بودن اکسیداسیون چربی،پایین بودن فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک،کاهش سطح لپتین پلاسما،عوامل فشارزای روانی و وضعیت اجتماعی اقتصادی از دیگر عوامل موثر در چاقی ست(بری،۱۹۸۵).
اهمیت چاقی در دوران کودکی و نوجوانی نه تنها به دلیل عوارض جسمانی و روانی زودرس، بلکه به دلیل افزایش چاقی بزرگسالی، مرگ و میر و بار هزینه اقتصادی سنگین آن بر اجتماع است (برش و همکاران،۲۰۰۰). چاقی با بیماری سرخرگ کرونری، بیماری فشار خون، دیابت نوع ۲، بیماری انسداد ریوی، التهاب مفصلی و انواع مشخصی از سرطان ارتباط دارد.بنابراین برای برخورداری از وزن مطلوب باید شیوه زندگی را به گونهای تغییر دارد که انرژی دریافتی بدن کمتر شود و انرژی اضافی آن نیز به مصرف برسد (گائینی و رجبی،۱۳۸۷).فعالیت ورزشی به تنهایی، یا به صورت ترکیب با رژیم غذایی معقول، مهمترین پیامدهای بلندمدت کاهش وزن را به دنبال خواهد داشت (گائینی و دبیدی روشن،۱۳۸۷).
با توجه به محدود بودن اطلاعات و همچنین تحقیقات ضد و نقیضی که در زمینه فعالیت نوجوانان و تغییرات وزن آنها ارائه شده است و تحقیقات قبلی بیشتر بر روی مردان انجام گرفته شده است و چون آمار زنان در معرض خطر چاقی بیشتر از مردان است این تحقیق بر روی دختران نوجوان انجام شد.
فرضیات
۸ هفته تمرین هوازی تناوبی بر درصد چربی بدن دختران نوجوان تأثیر معنی داری دارد.
۸ هفته تمرین هوازی تناوبی بر وزن دختران نوجوان تأثیر معنی داری دارد.