وَاجْعَلْنی مِمَّنْ یَشُمُّ ریحَها وَ رَوْحَها وَ طیبَها^[۱۲۱] مرا از کسانی قرار بده که نسیم و عطر بهشت را استشمام می کنند و می بویند.
سپس حضرت با دست راست خود کفی از آب گرفتند و درحالیکه آب به صورت می ریختند، به خدا عرضه داشتند: (اَللّهُمَّ بَیِّضْ وَجهی یَوْمَ تَسْوَدُّ فیهِ الْوُجُوهُ وَ لا تُسَوِّدْ وَجْهی یَوْمَ تَبْیَضُّ فیهِ الْوُجُوهُ^[۱۲۲]) خدایا در روزی که افراد روسیاه می شوند، مرا رو سپید کن و در روزی که افراد روسپید می شوند، مرا از روسیاهان قرار نده. من فردای قیامت رو سیاه نباشم. مرا روسپید قرار ده.
بعد با دست چپ کفی از آب گرفتند و درحالیکه به شستشو دادن دست راست پرداختند، به خدای متعال عرضه داشتند (اَللّهُمَّ اَعْطِنی کِتابی بِیَمینی) خدایا نامه ی عمل مرا به دست راستم بده^[۱۲۳].
(وَ الْخُلْدَ فِی الْجَنانِ بِیَساری) و جواز اقامت جاودان در بهشت را به دست چپ من بسپار.
(وَ حاسِبْنی حِساباً یَسیراً^[۱۲۴]) و در حسابرسی و رسیدگی به حساب من نیز آسان بگیر.
بعد حضرت با دست راست، کفّی از آب گرفتند و درحالیکه دست چپ را می شستند، به خدا عرضه داشتند، (اَللّهُمَّ لا تَعْطِنی کِتابی بِیَساری) خدایا فردای قیامت نامه ی عمل مرا به دست چپم نده^[۱۲۵]
چون کسانی که نامه ی عملشان به دست چپشان داده خواهد شد، بسیار نگون بخت اند^[۱۲۶]
(در برخی نقل ها در ادامه آمده است: (وَ لا مِنْ وَراءِ ظَهْرِی) و از کسانی نباشم که تو آنقدر به آنها بی اعتنایی که از پشت سَر نامه ی عمل آنها را به دستشان می دهی و حاضر نیستی روی آنها را ببینی^[۱۲۷]. )
(وَ لا تَجْعَلْها مَغْلُولَهًً اِلی عُنُقِی) خدایا نامه ی خرابکارها و گناهکاریها و آلودگیهای من را به گردنم نیاویز^[۱۲۸].
(وَ اَعُوذُبِکَ مِنْ مُقَطَّعاتِ النِّیرانِ) و خدایا به تو پناه می برم از جامه های بریده شده از (پاره های) آتش دوزخ^[۱۲۹] .
بعد از اینکه حضرت دو دست را شستند، با اضافه ی آبی که از شستن دست چپ در دست راستشان باقی مانده بود، به مسح کردن سر پرداختند و به خدا عرضه داشتند (اَللّهُمَّ غَشِّنی بِرَحْمَتِکَ وَ بَرَکاتِکَ وَ عَفْوِکَ) یعنی خدایا من را با رحمت و برکات و عفو و گذشت خودت بپوشان^[۱۳۰].
سپس حضرت با اضافه ی آبی که بر دستانشان بود، ابتدا با دست راست پای راست و بعد با دست چپ، پای چپ را مسح کردند و در حال مسح این دعا را خواندند (اَللّهُمَّ ثَبِّتْنی عَلَی الصِّراطِ یَوْمَ تَزِلُّّ فیهِ الاَقْدامُ)خدایا در روزی که قدم ها در صراط می لغزند، مرا در صراط ثابت قدم قرار بده
(وَاجْعَلْ سَعیی فیما یُرضیکُ عَنّی یا ذَا الجَلالِ وَ الاِکْرامِ^[۱۳۱]) و خدایا تلاش و سعی و تکاپوی مرا، دویدنها و پیگیریهای مرا، در مسیری که رضایت تو از من را فراهم می سازد، قرار ده، ای خدایی که صاحب جلال و شکوه و صاحب لطف و اکرامی.
در روایاتی^[۱۳۲] آمده است که زکات وضو این است که بعد از تمام کردن وضو با گفتن (اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمین) انسان شکر خدا را به جا آورد، و از خدا بخواهد (اَللّهُمَّ اجْعَلنی مِنَ التَّوّابینَ و اجْعَلْنی مِنَ المُتَطَهِّرین) خدایا من را از کسانی که بسیار توبه می کنند و از کسانی که در مسیر پاکی، بسیار تلاش می کنند، قرار ده.
سپس یکبار سوره ی قدر را بخواند و بعد، این گونه دعا کند: (اَللّهُمَّ اِنّی اَسْاَلُکَ تمامَ الوُضُوءِ وَ تَمام الصَّلاهِ وَ تَمامَ رضْوانِکَ وَ تَمامَ مَغْفِرَتِکَ وَ تَمامَ الْجَنَّهِ) خدایا من از وضویی تمام عیار، وضویی که همه ی مراتب وجودیِ من، نه فقط ظاهر بدنم، وضو بگیرد، و نمازی که همه ی نماز باشد، نه فقط پوسته ی ظاهری نماز، و همه ی رضوان و رضایت تو را، و همه ی مغفرت و بخشش تو را، و همه ی جنّت و بهشت تو را، از تو درخواست می کنم.
بعد از این عمل، امیر المؤمنین(ع) به پسرشان محمّد حنفیّه که آداب وضو را به او تعلیم می دادند، فرمودند:
(مَنْ تَوَضّأ مِثْلَ وُضُوئی وَ قالَ مِثْلَ قَولی ، خَلَقَ الله لَهُ مِنْ کُلِّ قَطْرَه ٍ مَلِکاً یُقَدِّسُهُ وُ یُسَبِّحُهُ وَ یُکَبِّرُهُ وَ یُهَلِّلُهُ، فَیَکْتُبُ اللهُ لَهُ ثَوابَ ذلکَ اِلی یَومِ الْقِیامَهِ)
کسی که مثل وضویی که من گرفتم وضو بگیرد و جملاتی که من موقع وضو گرفتن به زبان جاری کردم را هم بگوید، خدای متعال از هر قطره ی آب وضویِ چنین وضوگیرنده ای، یک فرشته و مَلَک می آفریند که آن مَلَک تقدیس و تسبیح خدا می گوید، تکبیر خدا (الله اکبر) می گوید، تهلیل خدا (لا اِلهَ إلّا الله) می گوید، و خداوند ثواب تقدیس و تسبیح و تکبیر و تهلیل گفته های این فرشته را تا روز قیامت، در نامه ی عمل فردی که این وضو را گرفت، می نویسد.
۴-۳پرسش و پاسخ (استفتائات)
۴-۳-۱ کدام غسل نیاز به وضو ندارد
کدام غسل احتیاج به وضو ندارد و می شود با آن نماز خواند؟ غسل های مستحبی مانند غسل جمعه، شب قدر و زیارت آیا کفایت از وضو می کند؟
در بین فقها حتی فقهای زمان حاضر هستند کسانی که می گویند غسل مستحبی وارد شده مثل غسل جمعه از وضو کفایت می کند. لیکن نظر امام خمینی (ره) بر خلاف عقیده آنان است. ایشان می گویند از میان غسل های واجب تنها غسل جنابت است که کفایت از وضو می کند (مسأله۱۸- یجزی غسل الجنابه عن الوضوء لکل ما اشترط به^[۱۳۳]) و کسی که جنب بوده و غسل جنابت انجام می دهد نه تنها نیاز به وضو گرفتن ندارد بلکه تا زمانی که ناقض وضو از او سر نزده است وضو گرفتن بر وی حرام است.
اما دیگر غسل های واجب مانند مس میت، حیض، نفاس و استحاضه کفایت از وضو نمی کنند. در تحریر الوسیله، ج۱، ص۵۵ درباره غسل حیض می نویسند: (… و غسله کغسل الجنابه فی الکیفیه و الأحکام، إلا أنه لا یجزی عن الوضوء، فیجب الوضوء معه قبله أوْ بعده لکل مشروط به کالصلاه، بخلاف غسل الجنابه کما مرّ، …)
درباره غسل های مستحبی وارد شده مانند غسل جمعه، غسل زیارت، غسل روز عرفه، و غسل احرام، نیز همین نظر را دارند. می فرمایند هیچ یک از اقسام آن از وضو کفایت نمی کند لذا انسان نمی تواند با غسل مستحبی، کاری را که مانند نماز نیاز به وضو دارد، انجام دهد.
در این باره فتوای امام(ره) در کتاب “العروه الوثقی مع تعالیق الإمام الخمینی، ص۲۴۵” چنین آمده است:
مسأله ۴: الأغسال المستحبه لا تکفی عن الوضوء، فلو کان محدثاً یجب أن یتوضأ للصلاه و نحوها؛ قبلها أو بعدها، والأفضل قبلها، و یجوز إتیانه فی أثنانها إذا جیء بها ترتیبیّا.
پاسخ حضرت آیت الله مهدوی هادوی تهرانی در این مورد به این شرح است:
بعد از غسل جنابت، مادامی که حدث اصغر حادث نشده، وضو لازم نیست بلکه بنا بر احتیاط، وضو جایز نیست و اگر شخص وضو بگیرد، هر چند بنا بر احتیاط فعل حرامی انجام داده است ولی غسل و نماز وی صحیح است، اما اگر بعد از غسل جنابت حدث اصغر، مانند ادرار، حادث شود، برای نماز یا هر عمل مشروط به طهارت از حدث باید وضو گرفت.

۴-۳-۲غسل های غیر جنابت به جای وضو کدام اند
در خصوص این که غسل غیر واجب از وضو کفایت می کند یا خیر؟ نظرات گرانقدر مراجع عظام (حفظهم الله تعالی) چنین است:
آیات عظام امام، بهجت، خامنه ای و صافی:
تنها با غسل جنابت می توان نماز خواند ولی با غسل های دیگر باید وضو هم گرفت^[۱۳۴].
مکارم:
با همه غسل های واجب و مستحب می توان نماز خواند و گرفتن وضو واجب نیست اما احتیاط مستحب آن است که در غیر غسل جنابت، وضو هم بگیرد^[۱۳۵].
فاضل:
با همه غسل های واجب –غیر از غسل استحاضه متوسطه- می توان نماز خواند، اگر چه احتیاط مستحب آن است که (در غیر غسل جنابت)، وضو هم بگیرد^[۱۳۶].
آیات عظام تبریزی، سیستانی، نوری، و وحید خراسانی:
با همه ی غسل های واجب و مستحب –غیر از غسل استحاضه متوسطه- می توان نماز خواند، اگر چه احتیاط مستحب آن است که (در غیر غسل جنابت)، وضو هم بگیرد^[۱۳۷].
۴-۳-۳بطلان وضو در وسط نماز
اگر انسان مرضی دارد که بول او قطره قطره می ریزد یا نمی تواند از بیرون آمدن غائط یا باد معده خودداری کند، یا از اول وقت نماز، تا آخر وقت به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پیدا می کند و یا نمی کند.
در صورت اول: باید نماز را در وقتی که مهلت پیدا می کند بخواند و اگر مهلت او به مقدار کارهای واجب نماز است باید در وقتی که مهلت دارد فقط کارهای واجب نماز را به جا آورد و کارهای مستحبّ آن مانند اذان و اقامه و قنوت را ترک نماید.
اما در صورت دوم: اگر در بین نماز چند دفعه بول از او خارج می شود، وضوی او کافی است، ولی چنانچه در بین نماز چند مرتبه غائط یا باد معده از او خارج می شود، اگر نتواند هیچ مقدار از نماز را با وضو بخواند می تواند چند نماز را با یک وضو بخواند، مگر اختیاراً بول یا غائط کند یا چیز دیگری که وضو را باطل می کند پیش آید^[۱۳۸].
اما اگر بتواند مقداری از نماز را با وضو بخواند، اگر بخواهد بعد از هر دفعه وضو بگیرد سخت نیست، باید ظرف آبی پهلوی خود بگذارد و هر وقت غائط از او خارج شد وضو بگیرد و بقیه نماز را بخواند^[۱۳۹] اما اگر وضو گرفتن بعد از هر دفعه برای او سخت است، باید برای هر نماز یک وضو بگیرد^[۱۴۰].
کسی که غائط پی در پی از او خارج می شود، برای به جا آوردن سجده و تشهّد فراموش شده و نماز احتیاط –که باید بعد از نماز انجام داد- در صورتی که آنها را بعد از نماز فوراً به جا بیاورد، وضو گرفتن لازم نیست^[۱۴۱].
۴-۳-۴ لاک ناخن و وضو
تمام مراجع معظم تقلید در شرایط وضو فرموده اند: یکی از شرایط صحیح بودن وضو این است که مانعی از رسیدن آب بر عضوی که باید در وضو شسته یا مسح شود، نباشد. بنابراین قبل از وضو باید هر چیزی که مانع رسیدن آب به اعضای وضو است برطرف شود و إلا وضو باطل است^[۱۴۲].
ولی اگر بعد از وضو گرفتن موانع پیش آید نماز اشکالی ندارد. همچنین اگر موانع مانند لاک، روی ناخن انگشتان پا باشد برطرف کردن موانع یک انگشت از هر پا برای وضو کافی است و لازم نیست در همه ی انگشتان پا برطرف شود^[۱۴۳].
۴-۳-۵کاشت ناخن و وضو
دفتر آیت الله خامنه ای:
اگر ناخن کاشته شده قابل برداشتن نبوده یا إزاله آن مستلزم ضرر و مشقّت باشد و با وجود ناخن ها قدرت بر رساندن رطوبت به پوست دست نباشد، مسح بر روی همین ناخن ها کافی است.

C1

غلط دسته بندی شده اند FN

درست دسته بندی شده اند TP

C1

درست دسته بندی شده اند TN

غلط دسته بندی شده اند FP

C2

مدل های مختلف با درجه صحتهای مختلفی قابل پذیرش هستند.به عنوان مثال در یک مدل تشخیص سرطان مدلی با 90% صحت قابل قبول نیست.بدین منظور شاخص های دیگری نیز مورد نیاز است که در اینجا به انها اشاره میشود.

شاخص آخر یا همان صحت^[31] ، ترکیبی از دو شاخص قبل است و به صورت زیر محاسبه می­ شود:
توجه به این نکته ضروری است که در روابط فوق، وزن یا اهمیت عناصر ماتریس یکسان در نظر گرفته شده است.در حالی که در مسائل مختلف، اهمیت این عناصر می ­تواند متفاوت باشد.مثلا عدم تشخیص سرطان با تشخیص سرطان به اشتباه هزینه های کاملا متفاوتی دارند.

2-7 تکنیک حداقل مربعات

روش کمترین مربع خطا که یکی از روش های مورد استفاده در تحلیل رگرسیونی است اولین بار توسط لژندر^[32] ریاضیدان فرانسوی در سال 1805 و گوس^[33] ریاضیدان مشهور آلمانی در سال 1809 معرفی و در مطالعات نجومی به کار برده شد.روش کمترین مربعات^[34] روشی در آمار است که برای حل دستگاه معادلاتی به کار می‌رود که تعداد معادله‌هایش بیش از تعداد مجهول‌هایش است. این روش بیشتر در تحلیل رگرسیون به کار می‌رود.کمترین مربعات در واقع روشی برای برازش (fit) داده‌ها است. در روش کمترین مربعات، بهترین مدل برازش‌شده بر مجموعه‌ای از داده‌ها مدلی است که در آن مجموع مربع باقیمانده‌ها^[35] کمینه باشد. منظور از باقیمانده­ها، اختلاف بین داده مشاهده ‌شده و مقداری است که از مدل به دست می‌آید.این روش از جمله موارد تقریبی است که بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

اگر بخواهیم خط مستقیمی(یا یک منحنی)را روی یک رشته از داده‌های زمانی برازنده کنیم نخست داده‌ها را به صورت نقطه‌هایی روی صفحه محورهای مختصات رسم می‌کنیم، سپس تابع جبری منحنی یا خطی را که به دلخواه برگزیده و برازندگی آن را شایسته دیده‌ایم می‌نویسیم و ضرایب آن تابع را چنان برمی‌گزینیم که مجموع مجذورات انحرافات نقطه‌ها از این خط (یا منحنی) به حداقل ممکن برسد. اگر تابع خط مستقیم به صورت y = a + bx باشد که در آن a وb ضرایب تابع‌اند، این ضرایب را طوری حساب می‌کنیم که مجموع توان دوم “فاصله عمودی نقطه‌ها از این خط” حداقل شود.یعنی خطy=ax+b باید طوری به نقاط  برازش شود که مجموع مربعات فواصل نقاط مزبور از این خط مستقیم حداقل باشد.فاصله ها در امتداد قائم((y اندازه گرفته می­شوند.
در واقع تفاوت برازش و درون یابی در این است که در درون یابی به دنبال تابعی هستیم که از تمام نقاط عبور کند و در برازش منحنی به دنبال تابعی از درجه پایین تر هستیم که دارای کمترین خطا باشد]37[.

2-7-1 تقریب کمترین مربعات گسسته چند جمله ای

چندجمله ای کمترین مربعات درجه n مجموعه داده های  برای  ، چندجمله ای درجه n ،  می­باشد، که در آن  بگونه ای هستند که خطای کمترین مربعات، یعنی  حداقل شود.باید توجه داشت  یک تابع n+1 متغیره چند جمله ای بر حسب  می باشد. در واقع  مجموع مربعات خطاها است.شرط لازم برای به حداقل رسیدن  به صورت زیر است :

پس از انجام محاسبات خواهیم داشت :
.

(2-1)
دستگاه فوق یک دستگاه خطی با (n+1) معادله و (n+1) مجهول  می باشد، که در آن

این دستگاه به دستگاه معادلات نرمال معروف است و جواب یکتا دارد.
حالت خاص اول ) چند جمله ای کمترین مربعات درجه یک(خط تقریب ساز کمترین مربعات) مجموعه نقاط  ، چندجمله ای درجه یک  می باشد که  از دستگاه زیر بدست می ­آید:

(2-2)
حالت خاص دوم) چند جمله ای کمترین مربعات درجه دوم (سهمی کمترین مربعات) مجموعه نقاط  ، چندجمله ای  می باشد که  از دستگاه زیر بدست می ­آید.

(2-3)
چون چندجمله ای کمترین مربعات ممکن است نوسانات زیادی داشته باشد، در واقع هر قدر درجه چندجمله ای افزایش یابد ممکن است این نوسانات بیشتر شود، به خاطر همین اصل در عمل کمتر از چند جمله ای های درجه بالاتر از پنج استفاده می­ شود.

2-8 ماشین بردار پشتیبان

2-8-1مقدمه

اولین الگوریتم برای طبقه بندی و دسته بندی الگوها در سال 1963 توسط Fisher ارائه شد و معیار آن برای بهینه بودن، کم کردن خطای طبقه بندی الگوهای اموزشی بود.بسیاری از الگوریتم ها و روش هایی که تا کنون برای طراحی طبقه بندی کننده های الگو ارائه شده است از همین استراتژی پیروی می کنند.در هیچ یک از این روش ها خاصیت تعمیم طبقه بندی کننده به طور مستقیم در تابع هزینه روش دخالت داده نشده است و طبقه بندی کننده طراحی شده نیز دارای خاصیت تعمیم دهندگی کمی می­باشد.اگر طراحی دسته بندی کننده الگو را به عنوان مساله بهینه سازی در نظر بگیریم، بسیاری از این روش ها با مشکل بهینه های محلی در تابع هزینه مواجهند و در دام بهینه های محلی گرفتار می­آیند.مشکل دیگر تعیین ساختار و توپولوژی دسته بندی کننده قبل از طراحی است که به عنوان مثال تعیین تعداد بهینه گره های لایه مخفی در شبکه های عصبی MLP، تعداد توابع گوسی در شبکه های عصبی RBF و یا تعداد بهینه حالت ها و توابع گوسی در مدل پنهان مارکوف می­باشد.همه این عوامل باعث می­شوند که در عمل نتوانیم به یک تابع بهینه دسته بندی کننده برسیم]9[.
الگوریتم SVM اولیه در سال 1963 توسط ولادیمر وپنیک^[36] ارائه شد و در سال 1995 توسط او و همکارش برای حالت غیر خطی تعمیم داده شد.ماشین بردار پشتیبان دارای خواص بسیار ارزشمندی است که آن را برای شناسایی الگو مناسب می­سازد.از جمله اینکه SVM در آموزش خود مشکل بهینه های محلی را ندارد، دسته بندی را با حداکثر تعمیم بنا می­ کند، ساختار و توپولوژی خود را به صورت بهینه تعیین می­ کند و توابع تمایز غیرخطی را به راحتی و محاسبات کم، با بهره گرفتن از مفهوم حاصلضرب داخلی در فضاهای هیلبرت تشکیل می­دهد.این روش یکی از روش‌های یادگیری با نظارت^[37] است که از آن برای طبقه‌بندی^[38] و رگرسیون^[39] استفاده می‌کنند.این روش از جمله روش‌های نسبتاً جدیدی است که در سال‌های اخیر کارایی خوبی نسبت به روش‌های قدیمی‌تر برای طبقه‌بندی نشان داده است.
اگر بخواهیم شرحی خلاصه از این روش ارائه دهیم این است که مبنای کاری دسته‌بندی کنندة SVM دسته‌بندی خطی داده‌ها است و در تقسیم خطی داده‌ها سعی می‌کنیم خطی را انتخاب کنیم که حاشیه اطمینان بیشتری داشته باشد.حل معادلة پیدا کردن خط بهینه برای داده‌ها به وسیله روش‌های^[40]QP که روش‌های شناخته شده‌ای در حل مسائل محدودیت‌دار هستند صورت می‌گیرد. قبل از تقسیمِ خطی برای اینکه ماشین بتواند داده‌هایی با پیچیدگی بالا را دسته‌بندی کند داده‌ها را به وسیله تابعِ phi به فضای با ابعاد خیلی بالاتر^[41] می‌بریم. برای اینکه بتوانیم مساله ابعاد خیلی بالا را با بهره گرفتن از این روش‌ها حل کنیم از قضیه دوگانی لاگرانژ برای تبدیلِ مساله مینیمم‌سازی مورد نظر به فرم دوگانی آن که در آن به جای تابع پیچیده phi که ما را به فضایی با ابعاد بالا می‌برد، تابعِ ساده‌تری به نامِ تابع هسته که ضرب برداری تابع phi است ظاهر می‌شود استفاده می‌کنیم.از توابع هسته مختلفی از جمله هسته‌های نمایی، چندجمله‌ای و سیگموید می‌توان استفاده نمود.

2-8-2دلایل استفاده از SVM

۰ kg/ha
۲۲۵ kg/ha
۴۵۰ kg/ha

b 93/204
a 21/296
a 10/304

مطالعات متعددی اثر محیط گیاه مادری را بر اندازه و خصوصیات بذر نشان داده‌اند. این اثرات گیاه مادری به دو گروه اثرات ژنتیکی و اثرات محیطی تقسیم می‌شوند. اثرات ژنتیکی گیاه مادری می‌توانند از طریق توارث خصوصیات میتوکندری، کلروپلاست و یا پلاستیدها ایجاد گردند. اثرات محیطی گیاه مادری می‌توانند از طریق فاکتورهای متعددی چون دما، نور، رطوبت، شوری و مواد غذایی موجود در پیرامون گیاه مادری اعمال شوند. محیط گیاه مادری عامل بسیار مهمی در تعیین خصوصیات بذر و گیاهانی که در آینده تولید خواهند شد، می‌باشد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که گیاهان یک گونه، زمانی که در محیط‌هایی با خصوصیات اقلیمی متفاوت رشد می‌کنند، بذرهایی را با خصوصیات متفاوت تولید کرده و گیاهان حاصل شده نیز از نظر واکنش به خصوصیات اقلیمی، تفاوت‌هایی را نشان می‌دهند. از آنجا که جوانه‌زنی گیاهان با محیط زندگی گیاه مادری آنها همبستگی دارد و می‌تواند تحت تأثیر شرایط محیطی و زیستی مانند دما، شدت و کیفیت نور، فتوپریود، تغذیه، موقعیت بذر در هنگام رشد آن بر روی گیاه مادری قرار بگیرد، ممکن است توده‌های یک گونه دارای جوانه‌زنی متفاوتی باشند (آبین و اسلامی، ۱۳۸۸).
عوامل مختلفی روی ویگور بذر اثر می‌گذارند که از جمله آنها می‌توان جنبه‌های ژنتیکی، محیط و شرایط تغذیه گیاه مادری- که بذر روی آن تشکیل و تولید شده- مرحله بلوغ در زمان برداشت، وزن و اندازه بذر، خسارت مکانیکی، پیری بذر و عوامل بیماری‌زا را نام برد. بذر وقتی روی گیاه مادری به بلوغ فیزیولوژیکی و به حداکثر وزن خشک خود می‌رسد در حقیقت به حداکثر کیفیت بذر می‌رسد. اگر گیاه در طی دوره رشد با کمبود مواد غذایی از جمله نیتروژن مواجه شود، شروع به اضمحلال نموده و کیفیت بذر، پایین می‌آید(کوچکی و خواجه‌حسینی،۱۳۸۷).
۴-۷- همبستگی
برای تعیین همبستگی عملکرد دانه با اجزای عملکرد مورد مطالعه، ضرایب همبستگی خطی برای هر یک از صفات محاسبه شد که نتایج آن در جدول ۴- ۳۵ آمده است. همان طور که در جدول همبستگی بین صفات دیده شد، عملکرد دانه با وزن هزاردانه، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در بلال، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در سطح احتمال ۵ درصد همبستگی مثبت و معنی‌دار داشت. لک و همکاران (۱۳۸۶) در پژوهش خود همبستگی مثبت و معنی‌داری بین عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه و تعداد دانه در بلال مشاهده کردند.

افزایش تعداد ردیف در بلال و تعداد دانه در ردیف موجب افزایش تعداد دانه در بلال گردیده است. به عبارت دیگر عملکرد دانه با تعداد ردیف در بلال که موجب افزایش تعداد دانه در بلال می‌شود، همبستگی مثبت و معنی‌داری نشان می‌دهد. همبستگی شاخص برداشت با وزن هزار دانه و تعداد دانه در ردیف، مثبت و معنی‌دار و با تعداد ردیف در بلال و تعداد دانه در بلال و عملکرد بیولوژیک، غیرمعنی دار بود.
به منظور بررسی تأثیر سطوح کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه‌ای، نتایج نشان داد که همبستگی عملکرد دانه با تعداد دانه در ردیف و وزن هزار دانه مثبت و معنی‌دار بود و این همبستگی مثبت، حاکی از آن است که این صفات به طور مستقیم بر عملکرد دانه تأثیر دارند (کافی قاسمی و اصفهانی،۱۳۸۴) که با نتایج حاصل از این آزمایش، همخوانی دارد. بر اساس گزارش پراساد و سینگ (۱۹۹۰)، وزن هزار دانه با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری داشته است.
وجود ضریب همبستگی مثبت و معنی‌دار بین عملکرد بیولوژیک با تعداد دانه در بلال، تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف و عملکرد دانه نشانگر افزایش عملکرد ماده خشک با افزایش هر یک از این اجزاء است، چرا که دانه سهم عمده‌ای در تجمع ماده خشک گیاه دارد (جدول ۴-۳۴) که با نتایج اصغری و همکاران (۱۳۸۵) مطابقت دارد.
وزن هزار دانه با تعداد دانه در ردیف و تعداد دانه در بلال، همبستگی مثبت و معنی‌داری نشان داد که با نتایج رضوان طلب و همکاران (۱۳۸۷) و حمیدی و همکاران (۱۳۷۹) مطابقت دارد.
جدول ۴- ۳۵- ضریب همبستگی میان عملکرد دانه با اجزای عملکرد مورد مطالعه در گیاه ذرت.

وزن هزار دانه
تعداد دانه در ردیف بلال
تعداد ردیف در بلال
تعداد دانه در بلال
عملکرد بیولوژیک
شاخص برداشت

تعداد دانه در ردیف
^*۴۷۳/۰

تعداد ردیف در بلال
^*۴۵۱/۰
^*۵۹۶/۰

تعداد دانه در بلال
^*۴۵۱/۰
^*۸۲۸/۰
^*۹۰۸/۰

شناسایی دانش

نقشه های دانش واسطه های(دلال ها) انتقال دانش، آشکار سازی درونی دانش در سازمان

کسب دانش

ویزیتورها(واسطه ها)، موسسات عرضه دانش، خرید مشاوره، استراتژی نسخه برداری

توسعه دانش

وصل کننده های دانش، سناریو، سمت گیری یه سوی مراکز شایستگی

تسهیم دانش

فنون حل مسئله جمعی، مدیریت فضاسازی

استفاده از دانش

مهندسی و چینش کاربردی اسناد، آموزش در عمل، مدیریت داده ها

نگهداری دانش

یادگیری از رخدادها، حافظه الکترونیکی

ارزیابی دانش

ترازنامه ناملموس، ارزشیابی/اندازه گیری چند بعدی دانش

جدول(۲-۵-)ابزار استفاده از فرایند دانش،۱۹۹۸،Romhard
۲-۱-۸-۵- مدل مک الروی(۲۰۰۶)
وی با همکاری دیگر اعضای کنسرسیوم بین المللی مدیریت دانش برای این نوع از مدیریت دانش، چارچوب فکری با نام(دوره عمر دانش) تعریف کرده که در آن، علاوه به نظریه نوناکا و تاکه اوچی(۱۹۹۵) بر نکته مهم دیگری نیز تأکید شده است(حسنی،۱۳۸۸). دانش تنها پس از اینکه تولید شود، وجود دارد بعد از آن می توان آن را مهار، کدگذاری یا تسهیم نمود. مک الروی فرایند ایجاد دانش را به دو فرایند بزرگ یعنی تولید دانش و پیوسته کردن دانش تقسیم می کنند.

تولید دانش: فرایند خلق دانش سازمانی جدید است که به وسیله یادگیری گروهی، کسب دانش، اطلاعات و ارزیابی دانش انجام می گیرد. این فرایند مترادف یادگیری سازمانی است.
پیوسته کردن دانش: از طریق برخی فعالیت ها که پخش و تسهیم دانش را تجویز می کنند، انجام می گیرد. این عمل کارهایی از قبیل پخش دانش از طریق برنامه، جستجو، تدریس، تسهیم و دیگر فعالیت های اجتماعی که موجب برقراری ارتباط می گردد را شامل می شود.(مک.الروی،۲۰۰۶)
۲-۱-۸-۶- مدل پیتر گوشتاک
طبق این الگو ابزارهای فناوری و اطلاعاتی بر مبنای کار هر فرد در سازمان در اختیار پیتر گوشتاک الگویی را برای مدیریت دانش ارائه داده که در این الگو مراحل مدیریت دانش را به چهار سطح به شرح زیر تقسیم کرده است(زعفریان و همکاران،۱۳۸۷)

• شخص به فناوری: این مرحله تحت عنوان” ابزاری برای کاربران نهایی” فناوری اطلاعات افراد را با ابزارهایی مانند نرم افزارهای رایانه ای برای وی قرار می گیرد تا دانش خود را در اختیار فناوری و از طریق آن حفظ کند یا در اختیار دیگران قرار دهد.

• شخص به شخص: این مرحله تحت عنوان ” چه کسی میداند؟” به شناسایی افراد با دانش و آگاهی می پردازد. با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات کارمندان دارای دانش و آگاهی را شناسایی کرده به سرعت افرادی که اطلاعات مورد نیاز سازمان را دارند در سازمان استقرار می یابند. یکی از فناوری های اطلاعاتی مورد استفاده در این مرحله اینترانت است که این امکان را فراهم می کند تا اطلاعات به سرعت مورد اشتراک قرار گیرند.

• شخص به اطلاعات: مرحله سوم با عنوان “آنها چه می دانند؟” امکان دسترسی به اطلاعات ذخیره شده در قالب اسناد را برای کاربران فراهم می کند اطلاعات کارکنان ذخیره شده و برای همگان قابل دسترسی است. این مرحله با بهره گرفتن از کدگذاری دانش به طراحی، طبقه بندی و ذخیره اطلاعات از متخصصین داخلی می پردازد. مثال آن گزارش ها، قراردادها، فرم های تجاری، نامه ها، عکس، ایمیل و … است.

• شخص به سیستم: در مرحله آخر با دیدگاه"افراد چگونه فکر می کنند؟” کیفیت حل مشکلات دانش با کمیت سیستم بررسی می شود. در این مرحله سیستم های اطلاعاتی با بهره گرفتن از هوش مصنوعی و سیستم های خبره برای رفع مشکل دانش کارمندان قابل دسترسی است. سیستم های خبره مورد استفاده در این مرحله می توانند از اطلاعات یک یا چند متخصص برای گروه های گسترده دیگران که نیازمند دانش هستند استفاده کند.

مراحل رشد
فناوری
مدیریت دانش
شکل(۲-۸-) مراحل مدیریت دانش از دیدگاه گوشتاک(۲۰۰۶)به نقل از زعفریان و همکاران۱۳۸۷ص۸۱
۲-۱-۸-۷- مدل استیو هالس
این مدل استراتژی های شش گانه ای به شرح ذیل ارائه کرده است:

فیلتر با منفذ ۴۵/۰ میکرومتر ( PTFE) و قطر ۲۵میلی­متر

آلمان

لامپ مادون قرمز (IR)

فیلیپس/ هلند

اسپکتروفتومتر FTIR

ترمونیکلات/ آمریکا

میکروسکوپ الکترونی FE-SEM

هیتاچی/ ژاپن

اسپکتروفتومتر مرئی– فرابنفش

سیسیل/ ایتالیا

فهرست تجهیزات به همراه شرکت­های سازنده در جدول ۲-۲ قابل مشاهده است.
جدول ۲-۲: لیست تجهیزات مورد استفاده
۲-۳٫ روش­ها

۲-۳-۱٫ عامل­دار کردن نانولوله‌ها

در این تحقیق، جهت عامل­دار کردن نانولوله‌های کربنی از روش اکسیداسیون با اسید نیتریک ۳۵% استفاده شد. در این روش، ml 5 از اسید نیتریک ۳۵% را به mg 3 از هر یک از نانولوله‌های خریداری شده اضافه کرده و در سونیکاتور قرار داده شد. بعد از گذشت ۵ ساعت نانولوله‌ها را از سونیکاتور خارج نموده، فیلتراسیون انجام شد. در این مرحله از فیلترهایی از جنس پلی تترا فلوئورو اتیلن (PTFE) برای فیلتر نانولوله‌ها استفاده شد. در حین کار مرتب آب مقطر به محلول اضافه کرده تا PH آن به ۷ برسد و کاملاً خنثی شود و اسید نیتریک اضافی از بین برود. بعد از اتمام فیلتراسیون در شرایط خلأ نانولوله‌های جمع شده در روی فیلتر را خراشیده شد و در یک شیشه ساعت جمع آوری شد. سپس، نانوله­ها زیر لامپ IR که از قبل آماده شده بود، قرار داده شد تا کاملاً خشک شوند. نانولوله‌های عامل دار شده‌ در مراحل بعدی کار مورد استفاده قرار گرفت.

الف ب ج
شکل ۲-۱٫ الف) نانولوله‌های کربنی عامل دار شده در اسید نیتریک ۳۵% بعد سپری شدن زمان سونیکاسیون ب) نانولوله‌ی کربنی عامل­دار شده بعد از عبور از سیستم فیلتراسیون روی فیلتر ج) نانولوله‌ی کربنی عامل­دار شده بعد از فیلتراسیون زیر لامپ IR جهت خشک شدن.
شکل ۲-۲٫ دستگاه فیلتراسیون استفاده شده در این تحقیق

۲-۳-۲٫ تهیه سوسپانسیون نانولوله کربنی

برای تهیه سوسپانسیون نانولوله کربنی، mg 1 از نانولوله‌ی عامل دار شده را وزن کرده و به آن mL 5/0 DMF (NوN– دی متیل فرمامید) اضافه شد تا غلظت نهایی mg/ml2 از نانولوله‌ها به دست آید. سپس، این سوسپانسیون حدود ۲۰ دقیقه در مجاورت امواج اولتراسونیک قرار داده شد، تا سوسپانسیون نسبتاً یکنواخت از آن به دست آید.

۲-۳-۳٫ آماده سازی الکترود

برای انجام این مرحله ابتدا بایستی الکترودهای کربنی شیشه‌ای را که از قبل تهیه شده‌اند، برای تثبیت نانولوله‌های کربنی آماده کرد. آماده سازی الکترودها به این طریق است که ابتدا برای سایش سطح الکترود، به منظور از بین بردن لایه­ای که قبلا روی آن تثبیت شده بود، مقداری از پودر آلومینا را در مقداری آب حل کرده و روی پارچه‌ی مخصوصی که برای این کار تهیه شده است ریخته و سطح الکترودها را توسط آن‌ می‌ساییم.

۲-۳-۴٫ روش تثبیت

بعد از آماده شدن الکترود برای تثبیت، مقدار Lµ ۵ از نمونه‌ی نانولوله‌ی عامل­دار شده به دقت روی الکترود کربنی قرار داده شد و صبر کردیم تا به خوبی خشک شود. این مرحله زمان زیادی نیاز نداشت. در مرحله‌ بعد، مایع یونی را روی الکترودی که نانولوله را روی آن تثبیت شده بود Cap کرده و مدت ۱۲ ساعت در دمای ۴ درجه قرار داده شد. بعد از این مدت الکترود را از یخچال خارج کرده و به آرامی داخل یک ویال آب مقطر چند بار به آرامی شستشو داده شد، در مرحله آخر آنزیم روی الکترود تثبیت شد. آنزیم کولین اکسیداز را به مقدار mg/ml6 در بافر فسفات M 2/0 که از قبل به صورت استریل تهیه شده بود، حل کرده و مانند مرحله قبل روی الکترود به صورت Cap قرار داده و حداقل به مدت ۱۲ ساعت در دمای ۴ درجه قرار داده شد. بعد از گذشت این زمان الکترود کربنی که آنزیم روی آن تثبیت شده آماده برای انجام ولتامتری چرخه‌ای است. لازم به ذکر است بعد از هر مرحله تثبیت، ولتامتری چرخه‌ای از الکترود به عمل آمد،تا از تثبیت آنالیت مورد نظر اطمینان حاصل شود.

۲-۳-۵٫ مطالعات ولتامتری فیلم پروتئین

در این مرحله الکترود کار طبق پروسه تثبیت با نانولوله‌های عامل­دار شده، مایع یونی و آنزیم اصلاح شده است. بعد از تنظیم دستگاه و قرار دادن الکترودهای رفرنس (Ag/AgCl) و کمکی (پلاتین)(الکترود کمکی برای این است که مدار کامل و جریان اندازه گیری شود) و کار (کربن شیشه‌ای اصلاح شده)، ابتدا به مدت ۱۵ دقیقه گاز نیتروژن از محلول مورد آزمایش عبور داده شد و در طول مدت انجام آزمایش نیز سل مورد استفاده زیر جو نیتروژن قرار داده شد. ثبت ولتاموگرام­ها در محدوده پتانسیل مختلف و در سرعت‌های روبش پتانسیل از mVs^-110 تا Vs^-11 صورت پذیرفت. در مطالعات الکتروشیمیایی از روش‌های ولتامتری چرخه‌ای و آمپرومتری استفاده شد. در آزمایش­های آمپرومتری، از محلول سوبسترای آنزیم یعنی کولین با غلظت‌های مختلف، از غلظت‌های کم به زیاد، استفاده شد و این کار را تا زمانی ادامه یافت که آنزیم کاملاً اشباع شود.

۲-۳-۶٫ اندازه گیری فعالیت آنزیم

به منظور حصول اطمینان از فعال بودن آنزیم، از روش استانداردی که شرکت سیگما پیشنهاد کرده است، استفاده شد. در این روش از دستگاه طیف سنج مرئی– فرابنفش (Cecil) استفاده شد. برای اندازه گیری فعالیت آنزیم ابتدا استوک آن با غلظت mg/ml 6 در بافر فسفات ۲/۰ مولار با ۸pH= تهیه شد. محلول اندازه گیری فعالیت آنزیم که محتوی units/mg 5 پراکسیداز، ۴-آمینو آنتی پیرین mM 50 و کولین کلراید mM 150، به عنوان سوبسترای آنزیم و اتیلن دی آمین تترا استیک اسید mM 2 بود، تهیه گردید. با اضافه کردن Lµ ۱۰ از استوک آنزیم به محلول اندازه گیری فعالیت، واکنش آنزیمی شروع شد. شدت رنگ کوئینون ایمین تولید شده، که متناسب با میزان فعالیت آنزیم کولین اکسیداز است، به وسیله طیف سنج در طول موج nm 500 و بازه زمانی یک دقیقه اندازه گیری شده و از فعال بودن آنزیم اطمینان حاصل شد. واکنش­هایی که طی اندازه گیری فعالیت آنزیم صورت می‌گیرد به قرار زیر است:
Choline + O₂ Betaine Aldehyde + H₂O₂
Betaine Aldehyde + O₂ + H₂O Betaine + H₂O₂
۲H₂O₂ + ۴-Aminoantipyrine + Phenol Quinonemine dye + 4 H₂O
شدت رنگ کوئینون ایمین تولید شده، متناسب با میزان فعالیت آنزیم کولین اکسیداز است، به وسیله اسپکتروفتومتر در طول موج ۵۰۰ نانومتر و بازه زمانی یک دقیقه اندازه گیری شد. برای محاسبه فعالیت از رابطه زیر استفاده شد:
Enzyme Activity= )dA/dt( /ɛL
در رابطه بالا dA/dt سرعت تغییر جذب نوری ایجاد شده است ،که به وسیله اسپکتروفتومتر وقتی در مد سینتیکی است،قابل اندازه گیری است. L طول مسیر عبور نور ( یک سانتی متر ) و ɛ ضریب خاموشی کوئینون ایمین است، که بر اساس گزارش موجود در منابع برابر با M^-1cm^-112000 است. فعالیت آنزیمی به دست آمده بر حسب واحد بوده و هر واحد فعالیت آنزیمی برابر با تعداد میکرومول‌های محصول ایجاد شده در دقیقه تعریف می‌شود [۷۱].

۲-۳-۷٫ تهیه تصاویر میکروسکوپ الکترونی

به این منظور، جهت تثبیت نانولوله‌ها، مایع یونی و آنزیم از الکترودهای چاپیScreen Print) ) استفاده شد، بقیه مراحل آماده سازی هم که شامل ایجاد پوشش طلا روی الکترودهاست توسط اپراتور میکروسکوپ الکترونی مدل SEM S-4160 Hitachi موجود در دانشکده مهندسی برق دانشگاه تهران انجام شد.

فصل سوم

نتایج