پرن و گرانت
عوامل مؤثر در رشد حسابداری مدیریت در مؤسسات کوچک
توصیفی
فرایند تصمیم گیری در این شرکت ها بیشتر از آنچه انتظار می رفت ماهرانه و استادانه بوده است. مطالعات متمرکز بر فن آوری های معمول حسابداری غالباً به فقدان سیستم های اطلاعات مؤثر حسابداری و کنترلی در شرکت ها، برای حمایت از تصمیماتشان اشاره کردند.
مدیریت فراگرد به کارگیری مؤثر و کارآمد منابع مادی و انسانی بر مبنای یک نظام ارزشی پذیرفته شده است که از طریق برنامه ریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات، هدایت و کنترل عملیات برای دستیابی به اهداف تعیین شده صورت می گیرد (رضائیان، ۱۳۸۵). حسابداری مدیریت، اطلاعاتی را که توسط حسابداری مالی و حسابداری بهای تمام شده تهیه می شود با کاربرد روش ها و فنون ویژه برای تصمیم گیری های مدیریت آماده و در عین حال با ارائه و توضیح مدل های مقداری، امکان اتخاذ تصمیمات درست را بر اساس اطلاعات داده شده معرفی و تشریح می کند. در حسابداری مدیریت بر حسب نیاز از مدل های اقتصاد خرد، پژوهش عملیاتی، آمار و ریاضیات استفاده می شود. انجمن حسابداری آمریکا[۳۰] حسابداری مدیریت را این گونه تعریف نموده است:
« فرایند شناسایی، اندازه گیری، جمع آوری، تجزیه و تحلیل، تدارک، مشارکت و ارتباط با اطلاعات مالی و اقتصادی مورد استفاده در برنامه ریزی، ارزیابی و کنترل عملیات داخل سازمان را حسابداری مدیریت نامند». مدیریت مؤثر مبتنی بر تصمیم گیری مناسب و دستیابی به نتایج مطلوب است. همچنین مدیریت کارآ متضمن تخصیص و مصرف مدبرانه منابع می باشد. مدیران واحدهای انتفاعی در تصمیم گیری های با اهمیت، عملاً بر اطلاعات حسابداری مدیریت اتکاء می نمایند. در سازمان های کوچک تصمیم گیری عملاً توسط یک فرد انجام می شود. هنگامی که سازمان رشد پیدا می کند، یک فرد نمی تواند به تنهایی همه تصمیمات را اتخاذ نماید و هر چه سازمان وسیع تر می گردد، امر مذکور مشکل تر و حتی غیرممکن خواهد شد. بدین جهت مدیران قسمتی از وظایف خود را به دیگران تفویض می نمایند. در مسأله ی تفویض اختیار، میزان مسئولیت پذیری افراد اهمیت زیادی دارد؛ زیرا افراد متناسب با اختیارات خود باید جوابگوی تصمیمات اتخاذ شده باشند. آن بخش از دانش حسابداری که اندازه گیری و گزارشگری عملکرد مدیران قسمت های مختلف سازمان را بر عهده دارد، حسابداری سنجش مسئولیت نامیده می شود.
استراتژی سازمان طریقی است که سازمان توسط آن جایگاه خود را میان رقبایش یافته و خود را متمایز و مشخص می نماید. جهت داشتن ارزش استراتژیک، حسابداری مدیریت با جمع آوری اطلاعاتی در زمینه هایی همچون:
-
- توانمند سازی مدیران برای درگیر نمودن مؤثر مشتریان، تأمین کنندگان، عاملین فروش و بازیافت کنندگان جهت نیل به اهداف استراتژیک،
-
- اتخاذ نگرش بلندمدت در خصوص فعالیت ها و استراتژی ها و
- ایجاد رابطه میان فعالیت های روزانه مدیران و کارکنان با اهداف استراتژیک سازمان، مدیریت را در رسیدن به اهداف استراتژیک سازمان یاری می نماید.
یک سیستم حسابداری مدیریت کارا و اثربخش باید دارای ویژگی های فنی، رفتاری و فرهنگی باشد. این سه ویژگی کلید اصلی کسب اطلاعات مناسب از سیستم حسابداری مدیریت است. ویژگی های فنی به سنجش کیفیت اطلاعات به دست آمده از سیستم حسابداری مدیریت می پردازد. برای سنجش صحیح کیفیت اطلاعات باید دو وبژگی اصلی این اطلاعات یعنی مربوط بودن با تصمیمات و درک فرایند را مورد بررسی قرار داد. مربوط بودن اطلاعات با تصمیمات این گونه تعبیر می شود که اطلاعات حاصل از سیستم حسابداری مدیریت موجب اتخاذ تصمیم توسط مدیریت می گردد. درک فرایند نیز به این صورت تفسیر می شود که حسابداری مدیریت سنتی مبتنی بر حسابداری سنجش مسئولیت بوده و امروزه مدیران دریافتند که نتایج سازمان تابع این موضوع است که فرایند چگونه سازماندهی می شود. یک فرایند کاری مجموعه ای یکپارچه از وظایف است که با هدف تولید محصول و خدمات انجام می شود. حسابداری سنجش مسئولیت نمی تواند اطلاعات مورد نیاز را برای مدیریت کارها فراهم نماید؛ چون کار در میان واحدهای سازمانی و به صورت افقی در جریان بوده، ولی سیستم نتایج را بصورت عمودی ارزیابی نموده و تمرکز آن روی اهداف واحدهای سازمانی جزء و منفرد است. انجام این اهداف ممکن است رضایت مشتری را تضمین نکند. بنابراین به یک سیستم حسابداری مدیریت فرایندگرا نیاز پیدا شده است تا خروجی فرایندهای کاری واحدهای متقابل را اندازه گیری نماید که به نیازهای مشتری مربوط می باشد. همچنین این فرایند مدیریت را در زمینه هایی چون درک روابط علت و معلولی، شناسایی فعالیت های فاقد ارزش افزوده، کمک به درک رابطه میان قسمت های مختلف زنجیره ارزش و مشخص نمودن گلوگاه های درون و برون سازمانی کمک نماید.
ویژگی های رفتاری بیان کننده این مطلب هستند که اندازه گیری ها و معیارهای حسابداری مدیریت به گونه ای مختلف رفتار سازمانی افراد را تحت تأثیر قرار می دهند. از جمله این موارد: تغییر آگاهی و معرفت افراد با به عینیت درآوردن مسائل، انگیزش رفتار مطلوب توسط اطلاعات سیستم کارا و اثربخش، تغییر نگرش و اشتیاق درونی افراد و همچنین تغییر ویژگی ها و صفات افراد می باشد.
ویژگی های فرهنگی به باورها، ارزش ها و طرز تفکر اعمال شده در یک معیار اشاره دارد. معیارهای حسابداری مدیریت بازتاب ارزش ها، باورها و طرز تفکر اعضای سازمان است. به عبارت دیگر نشان دهنده فرهنگ سازمانی یا اجتماعی آن سازمان است.
نگارنده در این تحقیق، مهم ترین موانع در عدم بکارگیری اطلاعات حسابداری کافی بر تصمیم گیری از دیدگاه مدیران بانک تجارت استان چهارمحال و بختیاری را در قالب سه ویژگی ذکر شده تحت عنوان : موانع فنی، موانع رفتاری و موانع فرهنگی مورد بررسی و مطالعه قرار داده است. موانع فنی در دو بخش موانع فنی عدم استفاده مدیران از اطلاعات حسابداری و موانع فنی مربوط به کارکنان در عدم استفاده و ارائه اطلاعات حسابداری مدیریت با شاخص های زیر مورد بررسی قرار گرفته است:
-
- عدم تمایل مدیران نسبت به الگویابی سیستمهای موفق سایر سازمان ها
-
- عدم ارائه گزارشات اساسی و به موقع برای تصمیم گیری توسط واحد حسابداری
-
- ناآگاهی مدیران از نقش و قابلیت های سیستم حسابداری مدیریت
-
- تغییرات و جابجایی زود هنگام مدیران
-
- عدم ارتباط متقابل مدیران و کارکنان
-
- عدم توانایی مدیران و کارکنان در بکارگیری اطلاعات حسابداری
- عدم آشنایی حسابداران با روش های حسابداری
موانع فرهنگی عدم استفاده ی مدیران از اطلاعات حسابداری در قالب شاخص های زیر ارائه شده است: