W: Weakness به معنی ضعف
O: Opportunity به معنی فرصت
T: Threats به معنی تهدید
محققان الگوهای متفاوتی را برای شناسایی همهی عوامل (چه موثر و چه غیر موثر) بر فعالیتهای یک سازمان ارائه نمودهاند که در بیشتر متون با عناوین تجزیه و تحلیل قوتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدها یا SWOT به کار بردهاند. استراتژی هر سازمان متأثر از فرایند تعامل آن با محیط بیرونی است و بنابراین پیش بینی وضعیت آینده نقشی اساسی در فرایند موفقیت سازمان و کشور دارد. در این میان شناخت عوامل محیطی و همچنین شناسایی عوامل درونی بسیار مهم میباشد. تجزیه و تحلیلSWOT یکی از ابزار های استراتژیک تطابق قوت و ضعف درون سازمانی با فرصتها و تهدیدهای برون سازمانی است. تجزیه و تحلیلSWOT تحلیلی منظم برای شناسایی این عوامل و تدوین استراتژیای که بهترین تطابق بین آنها را ایجاد نماید ارائه میدهد. از این دیدگاه این الگو یک استراتژی است که قوتها و فرصتها را به حداکثر و ضعفها و تهدیدات را به حداقل ممکن میرساند. برای این منظور نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدات در چهار چوب کلی SO، WO، ST، و WT. پیوند داده میشود و گزینه استراتژی بین آنها انتخاب میشود. در این تحلیل همیشه چهار استراتژی پیشنهاد میشود: هدف از استراتژی WT حتیالامکان نقاط ضعف و تهدیدات است و شرکتی که بیشترین عواملش در این خانه متمرکز باشد وضعیت جالبی نداشته و در ورطهی ورشکستگی خواهد بود. استراتژی WO هدفش کاهش نقاط ضعف و افزایش فرصتهاست در این حالت شرکتها به علت دارا بودن ضعفهای اساسی امکان استفاده از فرصتهای به دست آمده را ندارند. استراتژی ST بر اساس توانمندی شرکت در مقابل تهدیدات بنا شده است هدف آن این است که توانمندیهای موجود را افزایش و در مقابل، تهدیدات را کاهش دهد. در استراتژیSO هر شرکتی علاقهمند است که همیشه در این موقعیت قرار داشته باشد که بتواند بهره گیری از توانمندیها و فرصتها را به حد اکثر برساند
تحلیل SWOT برای اولین بار در سال ۱۹۵۰ توسط دو فارغالتحصیل مدرسه بازرگانی هاروارد به نامهای جورج آلبرت اسمیت[۱۷] و رولند کریستنسن[۱۸] مطرح شد. در آن زمان این تحلیل ضمن کسب موفقیتهای روز افزون به عنوان کسب ابزار مفید مدیریتی شناخته شد. به دلیل مفروضات بدیهی و موجه آن شهرت یافت که مدیران میتوانستند با در نظر گرفتن محیط بیرونی منابع داخلی خود را برنامه ریزی کنند. اما شاید بیشترین موفقیت مشهود این تحلیل زمانی بدست آمد که جک ولچ[۱۹] از جنرال الکتریک در سال ۱۹۸۰ از آن برای بررسی استراتژیهای GE و افزایش بهرهوری سازمان خود استفاده کرد. در دهه ۱۹۹۰ بارنی تکنیک SWOT را با ارتباط دادن بین منابع داخلی و مزیت رقابتی پایدار بازنگری کرد (۵۹).
۲-۱-۲۶-قوتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدات:
در تحلیل swot عوامل موثر بر شرکت یا سازمان به دو دسته عوامل بیرونی یا خارجی و عوامل درونی یا داخلی تقسیم میشود:
ب)عوامل درونی
این عوامل در اختیار شرکت بوده و جزء عوامل داخلی میباشند .پس در عین حال که بر فعالیتهای سازمان تأثیر دارند سازمان نیز بر آنها تأثیر دارد. هدف از بررسی محیط درونی تهیه فهرستی از نقاط قوت است که سازمان برای به دست آوردن سود بایستی از آنها بهره برداری نمایند و یا نقاط ضعفی که برای جلوگیری از ضرر یا کاهش سود باید از آنها اجتناب نمایند. عوامل درونی نیز همانند عوامل بیرونی دو دسته میباشند که عبارتند از :
نقطه قوت: عبارت است از شایستگی ممتازی که به وسیله آن سازمان میتواند در زمینههایی مانند نوع منابع مالی، تصویر مثبت ذهنی میان خریداران، روابط مثبت با تأمینکنندگان و مواردی از این دست نسبت به رقبا برتر باشد. به عبارت دیگر نقطه قوت یک سازمان یک کاربرد موفق از یک شایستگی یا بهره برداری از یک عامل کلیدی در جهت توسعه رقابت پذیری شرکت میباشد. قوت منبع مهارت یا مزیت دیگری است نسبت به رقبا و نیازهای بازارهایی که موسسه در آنها کار میکند یا خواهد کرد. قوت یک شایستگی ممتاز است که مزیت مقایسه ای موسسه در بازار میشود. قوت نقطهی اتکای سازمان است که با بهره گرفتن از آن میخواهد به اهداف خود برسد. بر مبنای این نقاط قوت شاخهی اجرایی را میتوان به موتوری قدرتمند برای رشد تغییر نوآوری و خدمت تبدیل کرد. پس هر سازمانی بایستی این نقاط قوت را برای جامه عمل پوشاندن به رسالتش به حد اکثر رسانده و از آنها به عنوان مزیتی رقابتی در مقابل رقبا استفاده نمایند.
نقاط قوت میتواند در قالب یکی از دسته های زیر دسته بندی گردد:
ظرفیت و تواناییها، مزایای رقابتی، انحصاری بودن، منابع و دارایی، و کارکنان.
نقطه ضعف:
ضعف یک محدودیت یا کمبود در منابع، مهارتها و تواناییهایی است که جداً مانع عملکرد اثر بخش میشود. ضعف یک عمل درونی است که مختل کننده فعالیتهای سازمان بوده و در رسیدن سازمان به اهدافش خلل ایجاد میکند؛ پس لازم است تا سازمان این عوامل را در حد امکان به حداقل رسانده و یا در جهت رسیدن به اهدافش از آنها بهره برداری نماید. ضعفها عواملی هستند که هر سازمانی که وجود خارجی دارد قطعاً با آنها رو به رو است و نمیتواند از آنها دوری گزیند، بلکه بایستی با درکی صحیح آنها را نظارت کرده و مهار نمایند. درک صحیح نقاط قوت و ضعف اساسی به سازمان کمک میکند تا با استفاده بهینه از قوتها و به حداقل رساندن ضعفها با اثر بخشی بیشتری به اهداف رسیده و از هدر رفتن منابع و امکانات سازمان جلوگیری نمایند. در سطح ملی و کلان نیز بایستی این نقاط مورد شناسایی قرار گرفته و با بهره گیری مناسب قوتها و اجتناب از ضعفها استراتژی مناسب تدوین شده و به اجرا درآید. نوع محدودیت یا کمبود در منابع، مهارتها و امکانات و تواناییهایی است که به طور محسوس مانع عملکرد اثر بخش سازمان بشود. عملکرد مدیریت نیز در تشدید نقاط ضعف موثر است. یا به عبارت دیگر نقطه ضعف یک سازمان یک کاربرد ناموفق از یک شایستگی یا عدم بهره برداری از یک عامل کلیدی که رقابتپذیری شرکت را کاهش میدهد. نقاط ضعف میتواند در قالب یکی از دسته های زیر دسته بندی گردد:
کمبود ظرفیت و تواناییها، کمبود قدرت رقابت، شهرت، و مباحث مالی.
عوامل بیرونی، عوامل خارج از سازمان هستند و بر فعالیتهای سازمان تأثیر دارند اما در اختیار سازمان نبوده و سازمان هیچ گونه تأثیری بر آنها ندارد. هدف از بررسی محیط خارجی تهیه فهرستی محدود از فرصتهایی که میتواند به یک سازمان سود رسانده یا تهدیداتی که باید از آنها اجتناب شود. عوامل بیرونی خود به دو گونه میباشد :
فرصت: عبارت است از یک موفقیت مطلوب عمده در محیط خارجی سازمان مانند شناخت بخشی از بازار که پیش از این فراموش شده بود. تغییر در وضعیت رقابت یا قوانین و بهبود در روابط با خریداران و فروشندگان.
یا به عبارت دیگر یک فرصت، یک حالت خارجی است که میتواند به صورت مثبت بر پارامترهای عملکردی شرکت تأثیر گذاشته و مزیت رقابتیای که ایجاد کننده اقدامات مثبت در زمان مناسب است را بهبود دهد. فرصتها را میتواند در قالب یکی از دسته های زیر دسته بندی گردد:
توسعه بازار، آسیب پذیری رقبا، روندهای صنعت یا شیوه زندگی، توسعه تکنولوژی، و اعتبار جهانی. فرصت یک موقعیت عمده در محیط موسسه میباشد. یعنی آن چه که موسسه را در رسیدن به اهدافش یاری نماید و به عنوان موتور محرکهای است که شتاب حرکت موسسه را چندین برابر میکند. سه منبع اصلی فرصتها و تهدیدها عبارتند از: ۱- فشارها و روندها (سیاسی اقتصادی اجتماعی و فن آوری)، ۲- مراجعان مشتریان و پرداخت کنندگان مالیات، ۳- رقبا و همکاران. پس فرصتها، مطلوب موسسه بوده و بایستی کوشش نمایند تا آنها را به حداکثر رسانده و از آنها استفاده بهینه کنند.
تهدید: یک تهدید موفقیت نامطلوبی در محیط خارجی سازمان است مانند قدرت چانه زنی خریداران یا تأمینکنندگان کلیدی، تغییرات عمده و ناگهانی تکنولوژی و مواردی از این دست که میتوانند تهدید عمدهای در راه موفقیت سازمان باشند. به عبارت دیگر تهدید یک موقعیت نامطلوب عمده در محیط موسسه است و به عنوان مانعی بر سر راه موسسه قرار دارد و آن را از رسیدن به اهدافش باز میدارد.
محیط کاری شامل عوامل اختصاصی اطراف سازمان است که به احتمال قویتری سازمان را تحت تأثیر قرار میدهد. محیط کاری شامل ۵ قسمت رقیبها، هزینهها، تجهیزات، تنظیم کنندهها و استراتژیها میباشد. به علت اینکه این عوامل در ارتباط با سازمانهای خاصی در محیط هستند به احتمال بیشتری اثر آنها مستقیمتر و فوریتر میباشد. تهدید یک موقعیت نامطلوب عمده در محیط موسسه است و به عنوان مانعی بر سر راه موسسه قرار دارد و آن را از رسیدن به اهدافش باز میدارد. در مورد فرصتها و تهدیدات میتوان گفت که آنچه برای یک موسسه تهدید قلمداد میشود ممکن است برای یک موسسه دیگر عامل فرصتی باشد. پس فرصت یا تهدید بودن یک عامل نسبی است. موسسه تا جایی که میتواند بایستی محدود کننده باشد و تهدیدات را به حداقل برساند یا آنها را به عوامل فرصتی و مزیتی تبدیل کنند. درک درست فرصتها و تهدیدات محیطی فرا روی سازمان به مدیران کمک میکند تا استراتژی سازمانی را با بینش و فراست بهتری اتخاذ نموده و مسیر حرکت سازمان را به طور اثر بخشتری تعیین نماید (۳۵) .
تحلیل SWOT مطابق آنچه که گفته شد بر آن است تا این عوامل (درونی و بیرونی) را شناسایی و در جهت بهره برداری بهینه از آنها گام بردارد.
۲-۱-۲۷-قواعد حاکم بر ماتریس تحلیلی SWOT :
- چگونه میتوان با بهرهگیری از نقاط قوت حداکثر بهرهبرداری را از فرصتها انجام داد (SO)
- چگونه با بهره گرفتن از نقاط قوت میتوان اثر تهدیدات را حذف کرد یا کاهش داد (ST)
- چگونه باید با بهرهگیری از فرصتها نقاط ضعف را تبدیل به نقطه قوت کرد یا از شدت نقاط ضعف کاست (WO)
- چگونه باید با کاهش دادن نقاط ضعف تأثیر تهدیدات را کاهش داد یا تأثیرشان را حذف نمود. (WT)
به طور خلاصه میتوان گفت هدف از تحلیل و بررسی فرصتها و تهدیدات محیط خارجی ارزیابی این مسئله است که یک شرکت میتواند فرصتها را به دست آورد و از تهدیدات اجتناب کند. به ویژه زمانی که با یک محیط خارجی غیر قابل کنترل در زمان کنونی روبرو است (۶۷).
۲-۱-۲۸-مراحل انجام آنالیز SWOT را میتوان به صورت زیر بر شمرد:
۱- تشکیل جلسۀ تجزیه تحلیل SWOT
۲- توضیح اجمالی هدف جلسه و مراحل انجام کار
۳- استفاده از روش طوفان ذهنی برای شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدات
۴- اولویتبندی عوامل داخلی و خارجی
۵- تشکیل ماتریسSWOT و وارد کردن عوامل انتخاب شده به آن با توجه به اولویت بندی
۶- مقایسه عوامل داخلی و خارجی با یکدیگر و تعیین استراتژیهای SO، WO، ST ، WT
۷- تعیین اقدامات مورد نیاز برای انجام استراتژیهای تعیین شده
۸- انجام اقدامات و بررسی نتایج آنها
۹- بروز رسانی ماتریس SWOT در فواصل زمانی مناسب
۲-۱-۲۹-نمایش ماتریسهای مورد استفاده در روش تحلیل SWOT:
در جداول زیر ماتریسهای مورد استفاده در روش تحلیل SWOT به منظور تدوین استراتژی های مناسب برای سازمان معرفی شده اند (۱۶).
جدول ۲-۱٫ ماتریس اولویت بندی عوامل داخلی
شکستهایم به دروازه برنمیآییم
بیا به جهد، مفرّی به راغ بگشاییم
بیا به نقب، دری سوی باغ بگشاییم
به جان دوست که ماییم بیخبر مانده
نشسته اوست به دروازه منتظر مانده
مگو به یأس برادر! که رنگ شب تازهست
قسم، به فجر قسم، صبح پشت دروازهست.
(همان، ۲۰)
در اشعار بالا شاعر، تلویحاً بیان می دارد که زمین در انتظار پیر شده است، ای رفیق و هم بند من در خانهی زنجیر (این خانهی زنجیر هم می تواند اشاره به دنیا و تعلقات آن باشد و هم می تواند ایران آن روز مدنظر شاعر باشد) تو در جستجوی چه هستی؟ بیا تا از آسودگی و فراغت در کنج زندان، دل برداریم و از آن فاصله بگیریم، زیرا آسودگی در اسارت مانند حصار و پرچین باغ ما را از باغ (دین و آزادی) جدا کرده است، بیا با دست صبر و حوصله پرچین باغ را برچینیم. در این شعر به صورت نمادین و سمبل گونه بیان شده که باید با همدیگر محیط و اجتماع را برای ظهور آن حضرت آماده کنیم، لذا تلاش، جهاد و مبارزه انکارناپذیر است.
اما در این میان شاعرانی نظیر قیصر امینپور، فضای بعد از ظهور را در جریان سیال ذهن خویش ترسیم می کنند و با بیانی شاعرانه به توصیف آن می پردازند:
روزی که دست خواهش، کوتاه
روزی که التماس گناه است
و فطرت خدا
در زیر پای رهگذران پیادهرو
بر روی روزنامه نخوابد
و خواب نان تازه نبیند
روزی که روی درها
با خط سادهای بنویسند:
«تنها ورود گردن کج، ممنوع!»
و زانوان خستهی مغرور
جز پیش پای عشق
با خاک آشنا نشود
و قصههای واقعی امروز
خواب و خیال باشند
و مثل قصههای قدیمی
پایان خوب داشته باشند
روز وفور لبخند
لبخند بیدریغ
لبخند بیمضایقهی چشمها …
(امین پور، ۱۳۸۹، ۲۳۷)
شاعر بعد از اینکه نمایی از روزگار خوب و در حقیقت مدینهی فاضله و شهر و اجتماع آرمانی را به تصویر میکشد و زمانی که به دنیای واقعیت پا مینهد بار دیگر به فرهنگ انتظار و لذت زیبای آن بر می گردد و در انتظار آن روزهای طلایی، چشم به راه آمدن آن ناجی عالم بشریت میماند:
ای روزهای خوب که در راهید!
ای جادههای گمشده در مه!
ای روزهای سخت ادامه!
از پشت لحظهها به درآیید
ای روز آفتابی
ای مثل چشمهای خدا آبی
ای روز آمدن!
ای مثل روز، آمدنت روشن!
این روزها که می گذرد، هر روز
در انتظار آمدنت هستم
اما
با من بگو که آیا، من نیز
در روزگار آمدنت هستم؟
(همان، ۲۴۰)
امینپور در غزلی دیگر نیز دلتنگیها و واگویههای دل خویش را در انتظار حضرت مهدی (عج) این طور بیان داشته است:
صبح بیتو رنگ بعد از ظهر یک آدینه دارد
بی تو حتی مهربانی حالتی از کینه دارد
بی تو می گویند تعطیل است کار عشق بازی
عشق اما کی خبر از شنبه و آدینه دارد
جغد بر ویرانه می خواند به انکار تو اما
خاک این ویرانهها بویی از آن گنجینه دارد
خواستم از رنجش دوری بگویم، یادم آمد
ابزار گردآوری دادهها
ابزار اصلی برای کسب دادههای تحقیق حاضر پرسشنامه بوده است.
الف) پرسشنامه توانمندسازی روانشناختی
پرسشنامه توانمندسازی روانشناختی استاندارد اسپریتزر است که در ۱۲ گویه و ۴بعد به سنجش سطح توانمندسازی روانشناختی کارکنان می پردازد و احساس و ادراک کارکنان را نسبت به خود، در رابطه با شغلی که انجام می دهند مورد کاوش قرار میدهد. این پرسشنامه دارای مقیاس ۷ درجه، ۱ کاملا موافق و ۷ مخالف کامل با هر گزینه را نشان میدهد. امیدی، زارع و صفری(۱۳۸۹)، ضریب پایای این پرسشنامه را ۷۸/۰برآورد کردند. خالوندی(۱۳۸۵)پایایی آن را با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ ۹۰/۰ذکر کرد. افشارفر(۱۳۸۶)، ضریب پایایی این پرسشنامه را ۸۷/۰، همچنین حسینی(۱۳۹۰)، ضریب پایایی آین آزمون را ۸۹۸/۰بیان کردند. واکاراکیات[۱۱۲] ضریب پایایی این پرسشنامه را براساس آلفای کرونباخ برای مولفه معناداری بین۷۳/۰تا ۸۵/۰ ، یرای مولفه شایستگی بین ۷۹/۰ تا ۸۱/۰، برای مولفه خودتصمیمگیری ۸۲/۰، برای مولفه تاثیر۸۸/۰ و همچنین پایایی کلی پرسشنامه را ۹۰/۰گزارش می کند(Vacharakiat, 2008). برای اطمینان بیشتر از سطح پایایی مطوب در این پژوهش، این پرسشنامه بر روی نمونه۳۰ نفری مورد اجرای مقدماتی قرار گرفت و آلفای کرونباخ برای هریک از مولفهها به شرح معناداری۷۹/۰، شایستگی۸۱/۰، خودتصمیمگیری۸۶/۰، اثرگذاری۷۲/۰و توانمندسازی روانشناختی۹۲/۰ دست آمد، که مبین سطح پایایی مطلوب این پرسشنامه میباشد.
در زیر ۴ بعد توانمندسازی روانشناختی به همراه یک گویه به عنوان مثال ذکر شده است:
معناداری(۳سوال)- میزان معنادار بودن فعالیتهای شغلی از نظر خودتان چقدر است؟
شایستگی(۳سوال)- تا چه میزان به توانایی خود برای انجام کارتان اطمینان دارید؟
خودتصمیمگیری(۳سوال)- تا چه میزان میتوانید در چگونگی انجام کار خود تصمیم گیری کنید؟
اثرگذاری(۳سوال)- میزان کنترل شما بر آنچه در بخش شما روی میدهد چقدر است؟
ب) پرسشنامه بهرهوری منابع انسانی
ابعاد و مولفههای پرسشنامه بهرهوری گرفته شده از نظریه هرسی و گلداسمیت و مشتمل بر ۵۲ سوال و ۷بعد(توان، شناختشغل، حمایت سازمانی، انگیزش، بازخورد عملکرد، سازگاری محیطی و اعتبار)میباشد. پرسشنامه استاندارد هرسی و گلداسمیت در تحقیقات مختلفی مورد استفاده قرار گرفته و روایی و پایایی آن نیز به تایید رسیده است. براین اساس پاسخ به صورت ۵ گزینهای است که طیف آن از بسیار کم تا بسیار زیاد میباشد که بسیار کم امتیاز ۱ و بسیار زیاد امتیاز ۵ را به خود اختصاص میدهد. برای اطمینان بیشتر از سطح پایایی مطلوب در این پژوهش، این پرسشنامه نیز بر روی نمونه ۳۰ نفری مورد اجرای مقدماتی قرار گرفت و آلفای کرونباخ برای این پرسشنامه ۹۳/۰برآورد شد. آیتی(۱۳۸۹) عدد۸۲/۰را ذکر کرده است. همچنین محمدی(۱۳۹۰) ضریب آن را ۸۷/۰بیان نمود.
در ادامه ۷ مولفه پرسشنامه بهرهوری منابع انسانی به همراه یک گویه به عنوان مثال ذکر شده است:
توان(۸سوال)- شغل فعلیتان تا چه اندازه با تجربه کاری شما مرتبط است؟
شناختشغل(۷سوال)- تا چه اندازه با اهداف سازمان آشنا هستید؟
حمایت سازمانی(۸سوال)- تا چه اندازه از حمایت سازمان در به ثمر رسیدن خدمات برخوردار هستید؟
انگیزش(۹سوال)- میزان تمایل و انگیزه شما نسبت به انجام وظایف محوله چقدر است؟
بازخوردعملکرد(۱۰سوال)- تا چه اندازه به موقع در جریان نتایج مثبت و منفی کارتان فرار میگیرید؟
سازگاری محیطی(۴سوال) تا چه اندازه رقابت با سازمانهای دیگر بر عملکرد کارکنان موثر است؟
اعتبار(۶سوال)- ایا تصمیمات مدیران شما منطبق با قوانین و مقررات است؟
همچنین به منظور سنجش روایی سوالات پرسشنامه ها، علیرغم آنکه پرسشنامه های مورد استفاده در این تحقیق توسط محققان و نظریهپردازان شهیری تدوین گردیده و همچنین در بسیاری از تحقیقات بکار گرفته شده است، اعتبار محتوای این پرسشنامه ها دوباره توسط اساتید، صاحبنظران دانشگاهی و همچنین صاحبنظران سازمانی مرکز کل آموزش بانک ملی مشهد مورد تایید قرار گرفته است و از اعتبار لازم برخوردار است.
روش تحلیل دادهها:
برای تجزیه و تحلیل داده ها علاوه بر استفاده از آمار توصیفی(به منظور تفسیر نتایج داده و اطلاعات گردآوری شده و محاسبه جداول و درصدهای فراوانی و همچنین میانگین به تفکیک متغیرهای جمعیت شناختی)، از روش های آمار استنباطی به منظور تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه ها و تعمیم نتایج به دست آمده استفاده شد از آزمون همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه بین توانمندسازی روانشناختی و بهرهوری منابع انسانی و از رگرسیون برای پیش بینی تغییرات متغیر ملاک یعنی بهرهوری منابع انسانی با توجه به تغییرات متغیر پیشبین(توانمندسازی روانشناختی) استفاده شد همچنین از آزمون t برای گروه های مستقل و از آزمون آلفای کرونباخ برای سنجش قابلیت اعتماد(پایایی) استفاده شد این آزمون که حاصل آن یک ضریب به نام آلفای کرونباخ میباشد، برای آزمون پایایی پرسشنامههایی که به صورت لیکرت و چندگزینهای است به کار میرود. از آزمون تک نمونه ای کولموگروف اسمیرنوف برای آزمون نرمال بودن داده ها به منظور تعیین نوع روش آماری(پارامتری، غیرپارامتری) استفاده شد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱ مقدمه
در این فصل با تجزیه و تحلیل دادههای گردآوری شده از طریق پرسشنامه، به آزمون فرضیات میپردازیم که دارای اهمیت ویژهای در نتیجهگیری از پژوهش است. ابزار مورد استفاده برای تحلیل دادهها، پرسشنامه میباشد و از تکنیکهای آماری مورد استفاده در این تحقیق آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون خطی چندگانه میباشندکه نتایج حاصله از این آزمونها در این فصل مورد بررسی واقع شده است، ضمناً از آمار توصیفی شامل جداول توزیع فراوانی و نمودارهای مختلف، جهت بررسی متغیرهای جمعیتشناختی نمونه آماری استفاده شده است.
۴-۲ تحلیل توصیفی از یافتههای نحقیق
در هر پژوهشی آمار توصیفی و بررسی متغیرهای جمعیتشناختی یکی از بخشهای مهم آن فرایند محسوب میشود که در جای خود از اهمیت قابل ملاحظهای برخوردار است، لذا تحلیل این بخش از دادهها نیز در فرایند تحقیق و پژوهش مفید و موثر خواهد بود.
جدول(۴-۱) وضعیت جمعیتشناختی نمونه
مطابق با جدول یافتههای آماری به دست آمده از آمار جمعیتشناختی پاسخ دهندگان، ۹/۹% (۱۱نفر) از نمونه آماری را زنان و ۱/۹۰ % (۱۰۰نفر) را نیز مردان به خود اختصاص داده اند. ۲/۷% (۸ نفر) از گروه نمونه مجرد، و ۸/۹۲% (۱۰۳ نفر) متاهل میباشد. ۴/۵ درصد افراد بین۳۰-۲۶ سال و ۷/۲۰ درصد افراد بین۳۵-۳۱ و ۹/۷۳ درصد افراد بالای ۳۵سال دارند بیشترین فراوانی برای افراد بالای ۳۵ سال با ۹/۷۳% (۸۲ نفر)، و کمترین فراوانی برای افراد بین ۲۶ تا ۳۰ سال با ۴/۵ % (۶ نفر) است. ۲/۳۴ درصد افراد دیپلم، ۵/۱۳ درصد افراد فوق دیپلم، ۹/۴۵ دصد افراد لیسانس، ۴/۵ درصد افرا فوق لیسانس و ۹/۰ درصد دکتری هستند. بیشترین فراوانی برای افراد با تحصیلات لیسانس با ۹/۴۵% (۵۱ نفر)، و کمترین فراوانی برای افراد با تحصیلات دکتری با ۹/۰% (۱ نفر) است.
توانمندسازی روانشناختی در این تحقیق با توجه به ادبیات تحقیق، دارای ۴ بعد است که رابطه آن با بهرهوری منابع انسانی مورد سنجش واقع شده است. یافتههای توصیفی عوامل توانمندسازی روانشناختی همراه با متغیر ملاک تحقیق (بهرهوری منابع انسانی ) درجدول (۴-۵) آورده شدهاست.
جدول۴-۲ یافتههای توصیفی خرده مقیاسهای تحقیق
نتایج جدول نشان میدهد از میان ابعاد توانمندسازی روانشناختی، بیشترین میانگین مربوط به شایستگی و کمترین آن مربوط به اثرگذاری است.
۴-۴تحلیل آماری فرضیات تحقیق
در بکارگیری روش آماری، ابتدا با بهره گرفتن از آزمون آماری کولموگروف اسمیرنوف نرمال بودن داده ها مورد آزمون قرار گرفت تا نوع روش آماری(پارامتری، غیرپارامتری) که باید استفاده شود مشخص گردد و در صورت نرمال بودن داده ها یکی از مهمترین پیشفرضهای آزمونهای پارامتریک برقرار میباشد.
آزمون کولموگروف اسمیرنوف تک نمونه ای (آزمون نرمال بودن داده ها)
جدول۴-۳ آزمون اسمیرنوف کلموگروف تک نمونه ای
با توجه به نتایج جدول۴-۶ و سطوح معناداری بدست آمده هریک از متغیرهای پژوهش که بزرگتر از ۰۵/۰ میباشد، داده های تمام متغیرها نرمال است و برای آزمون هریک از متغیرها میتوان از آزمونهای پارامتریک استفاده کرد.
آزمون فرضیه اول
بین توانمندسازی روانشناختی و میزان بهرهوری منابع انسانی در میان کارکنان بخش اعتبارات شعب بانک ملی مشهد رابطه وجود دارد.
جدول۴- ۴ آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه اول
مطابق با جدول بین توانمندسازی روانشناختی و میزان بهرهوری منابع انسانی رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد. (۰۵/۰>P).
ضریب همبستگی بین توانمندسازی روانشناختی و میزان بهرهوری منابع انسانی برابر۵۲/۰ میباشد. ضریب تعیین حاصل از این رابطه نشان میدهد که ۲۷ درصد از واریانس متغیر بهرهوری منابع انسانی ناشی از توانمندسازی روانشناختی است.
آزمون فرضیه دوم
بین معناداری و میزان بهرهوری منابع انسانی در میان کارکنان بخش اعتبارات شعب بانک ملی مشهد رابطه وجود دارد.
جدول۴-۵ آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه دوم
مطابق با جدول بین معناداری و میزان بهره وری منابع انسانی رابطه مثبت معنیداری وجود دارد. (۰۵/۰>P).
ضریب همبستگی بین معناداری و میزان بهرهوری منابع انسانی برابر۴۱/۰ میباشد. ضریب تعیین حاصل از این رابطه نشان میدهد که۱۶درصد از واریانس متغیر بهرهوری منابع انسانی ناشی از معناداری است.
آزمون فرضیه سوم
بین شایستگی و میزان بهرهوری منابع انسانی در میان کارکنان بخش اعتبارات شعب بانک ملی مشهد رابطه وجود دارد.
جدول۴- ۶ آزمون همبستگی پیرسون برای فرضیه سوم
مطابق با جدول بین شایستگی و میزان بهرهوری منابع انسانی رابطه مثبت معنی داری وجود دارد. (۰۵/۰>P).
ضریب همبستگی بین شایستگی و میزان بهرهوری منابع انسانی برابر۲۰/۰ می باشد. ضریب تعیین حاصل از این رابطه نشان میدهد که ۴ درصد از واریانس متغیر بهرهوری منابع انسانی ناشی از شایستگی است.
۱٫۲۴۶
۱٫۱۷۱
۱٫۰۵۴
۱٫۲۷۹۴
Kolmogorov-Smirnov Z
۰٫۲۴
۰٫۱۸
۰٫۱۶
۰٫۲۰
Sig
چون در صورت نرمال بودن توزیع داده های جمع آوری شده برای آزمون فرضیه ها می توان از آزمون های پارامتریک استفاده نمود ودرصورت غیرنرمال بودن از آزمون های ناپارامتریک استفاده کرد باتوجه به نتایج جدول فوق چون مقدارسطح معنی داری برای تمامی مولفه ها بزرگتر از مقدار خطا ۰٫۰۵ است بنابراین توزیع فراوانی گویه ها دارای توزیع نرمال می باشد.
۴-۳-۲ آزمون فرضیات پژوهش
آزمون تی-استیودنت[۲۵]: برای ارزیابی میزان همقوارگی یا یکسان بودن و نبودن میانگین نمونهای با میانگین جامعه در حالتی به کار میرود که انحراف معیار جامعه مجهول باشد چون توزیع t در مورد نمونههای کوچک با بهره گرفتن از درجات آزادی تعدیل میشود، میتوان از این آزمون برای نمونههای بسیار کوچک استفاده نمود..
آزمون تی-استیودنت در حالتهای زیر کاربرد دارد:
مقایسه یک عدد فرضی با میانگین جامعه نمونه
مقایسه میانگین دو جامعه
مقایسه یک نسبت فرضی با یک نسبتی که از نمونه بدست آمده
مقایسه دو نسبت از دو جامعه
در این پژوهش، با توجه به نظر نخبگان مورد مشورت، در گردآوری داده های پرسشنامه، مورد توافق قرار گرفته است که اگر مقدار میانگین داده ها بیشتر از میانگین باشد فرضیه تایید می گردد.
۴-۳-۲-۱ آزمون فرضیه اول
فرضیه اول: آموزش کارآفرینی تاثیر بسزایی بر شکل گیری سرمایه انسانی کارآفرینانه دارد.
فرض H0: آموزش کارآفرینی تاثیر بسزایی بر شکل گیری سرمایه انسانی کارآفرینانه ندارد.
فرض H1: آموزش کارآفرینی تاثیر بسزایی بر شکل گیری سرمایه انسانی کارآفرینانه دارد.
جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده است که پاسخ ها ۵ مورد و بر مبنای طیف لیکرت می باشد که به پاسخ ها از وزن ۱ تا ۵ داده شده است.
در این بخش تاثیر آموزش کارآفرینی بر شکل گیری سرمایه انسانی کارآفرینانه بررسی می کنیم.
آموزش کارآفرینی شکل گیری سرمایه انسانی کارآفرینانه
برای آزمون این فرضیه، فرض H1 به این صورت بیان می شود که میانگین نمره پاسخ ها در سطح اطمینان ۹۵ درصدبزرگتر از ۳ و فرض H. به این صورت که میانگین نمره پاسخ ها کوچکتر ۳ می باشد.
در این آزمون فرضیه آماری به صورت زیر بیان می شود:
H.: µ < 3
H1: µ >3
جدول شماره ۴-۶: نتایج آزمون T تاثیر آموزش کارآفرینی برشکل گیری سرمایه انسانی کارآفرینانه
فرضیه اصلی
T
میانگین
انحراف معیار
سطح معناداری(P )
وزیر آموزش و پرورش طرح همیار پلیس را یکی از محور های عمده مدرسه زندگی خوانده و می گوید در اجرای این طرح در حقیقت پایه گذاری یک کلاس با جمعیت دانش آموزی هفت میلیون و ۷۰۰ هزار نفری است که دانش آموزان در آن علاوه بر یافتن معنای واقعی زندگی احترام به قوانین و حساسیت داشتن در قبال مسائل دیگران را نیز می آموزند.(فرشیدی ۱۳۸۶: ۱۲) پس آموزش قوانین راهنمایی و رانندگی می تواند سرآغاز امر به معروف و نهی از منکری گسترده برای نجات جان انسان ها باشد.(شیخی، ۱۳۸۷: ۳۹)
۲-۵- بررسی تجربههای جهانی در امر آموزش ترافیک و فرهنگسازی
کشورهای توسعه یافته توانستهاند با آموزش ایمنی تردد، ضمن حل معضل ترافیک، تلفات ناشی از آن را تا حد قابل توجهی کاهش دهند. بنا براین آشنایی با تجربههای کشورهای دیگرـ بهویژه آنها که از لحاظ ایمنی حمل و نقل در شرایط مطلوبی به سر میبرندـ میتواند نکات آموزندهای را در اختیار ما قرار دهد.
اما آنچه در بررسی مطالعات کشورهای دیگر باید بیش از همه مورد توجه قرار گیرد، درک شرایط، موقعیتها، ویژگیها، وجوه اشتراک و افتراق میان دو کشور است. نمیتوان بدون آنکه این تفاوتها را در نظر داشت، دست به الگوبرداری زد.
البته نفس تقلید و الگوبرداری از فعالیتهای آموزشی که در کشورهای دیگر انجام گرفته، مذموم و ناپسند نیست، بلکه آنچه باید در این الگوبرداریها از آن اجتناب شود، تقلید صرف و غیرخلاقانه است. تقلیدی که بدون درک شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی صورت گیرد.
در این رابطه در ادامه شرح کوتاهی در مورد وضعیت آموزش ترافیک در چند کشور که برخی از آنها در زمینه آموزش ترافیک و حمل و نقل سرآمد سایر کشورها هستند آمده است.
آلمان کشور ۲-۵-۱-
آموزش مخصوص کودکان
در آلمان از همان ابتدای سن رشد حتی در مهدهای کودک، با آموزش و آشنایی با وسیلهای به نام خودرو (اتومبیل) و همچنین شبکههای ترافیکی و علائم افقی و عمودی راهنمایی و رانندگی بهصورت بازیهای سرگرم کننده روزمره کودکان، یادگیری علائم از طریق بازیهای جذاب بچهگانه در عنفوان کودکی آن هم در کودکستانها مد نظر قرار گرفته است به طوریکه شهر"مانهایم"یکی از مراکز بزرگ تعلیم و تربیت در امر ترافیک است آموزش ترافیک در شهر مانهایم مختص داوطلبان نبوده بلکه اداره راهنمایی ورانندگی موظف به آموزش رایگان در تمام سطوح جامعه می باشد.(نجات بخش اصفهانی،۱۳۸۰: ۶۷)
آموزش مخصوص دانشآموزان
تداوم آموزش ترافیک در دبستان و دوره راهنمایی، در دروس اجتماعی و رفتار جمعی نیز گنجانیده شده است. آموزش رفتار ترافیکی به همراه کارگاههای (بازدیدهای) زنده از شهرکهای ویژه آموزش رانندگی کودکان و نونهالان در دوران دبستان و همچنین انتشار مجلههای کودکانه مصور با قصههای مرتبط به نکات ترافیکی، به نحوهای آموزش داده میشود که نماد پلیس، تحت عنوان راهنما، هدایتکننده، یار همگان و بعضاً ناجی ترافیک متجلی میشود، از این رو متخلفین رانندگی در مقابل دستور توقف پلیس قبل از فکر کردن به تنبیه یا جریمه شدن، به دلیل خدشه دار نساختن قواعد زندگی متمدن شهری، به شرمندگی در مقابل تخلفشان میاندیشند، این دیدگاه و طرز تفکر، از طریق آموزشهای منظم در دورههای مختلف و متنوع آموزش و پرورش (مهد کودک-کودکستان–دبستان–راهنمایی) و در زندگی روزمره به وجود میآید، بهگونهای که انجام هرگونه تخلف رانندگی بهنوعی پایمالی حقوق عمومی تلقی میشود.( حائری مهریزی، پاک گوهر، ۱۳۸۷: ۳۱)
باید توجه داشت که از میان کشورهای توسعهیافته، کشور آلمان، یکی از کشورهای پیشرو در امر آموزش مقررات ترافیکی به کودکان است. در این کشور قوانین و مقررات و آداب ترافیکی بهعنوان درسی مشخص با کتابهای درسی خاص در کلیه مدارس، از سطوح پیشدبستانی تا پیشدانشگاهی، در حال تدریس است. در مدارس نمونه هریک از مناطق شهرداری، کارگاههای آموزش ترافیک به کودکان و نوجوانان طراحی شده است و کودکان در این مراکز قواعد و مقررات آموزش ترافیک را میآموزند. همچنین کودکان در شهرکهای ترافیکی که بهصورت خصوصی و یا نیمهدولتی اداره میشوند با قواعد ترافیکی آشنا میشوند.
علاوه بر اینها پایگاههای اینترنتی گوناگون برای کودکان مقاطع سنی مختلف مطالب جذاب و خواندنیای تهیه مینمایند که در قالب پذیرش عضو فعال و ثابت نسبت به آموزش مسایل ترافیکی به کودکان میپردازند. راهاندازی واحدهای پیشآهنگی در مدارس با همکاری پلیس و انجام طرحهای پلیس مدرسه ازجمله فعالیتهای فرهنگی و آموزشی در این کشور است که نسبت به آموزش مهارتهای زندگی به کودکان مشغولند. در این کشور حدود سی هزار عنوان کتاب آموزش ترافیک مختص کودکان طراحی و انتشار یافته است. علاوه بر این کتابها، ابزار کمک آموزشی مانند کارت بازی یا صفحه بازی خیابان و انواع بازیهای رایانهای ازجمله مواردی هستند که توسط مؤسسات خصوصی یا واحدهای دولتی و نیمه دولتی تولید شده است تا قواعد ایمنی را از دوران کودکی به کودکان بیاموزند.
در مدارس آلمان دانشآموزان از پایه اول تا پایان دوره آموزش اجباری، درس ویژهای به نام ترافیک دارند. برای این درس کتابها و جزوههای ویژهای توسط انجمن تربیتی ترافیک تهیه میشود و مورد استفاده معلمان برای تدریس به دانشآموزان قرار میگیرد.(رفیعی،۱۳۹۰: ۱۱۹)
۲-۵-۲- کشورآمریکا
آموزش کودکان و نوجوانان (دانشآموزان)
آنچه در مدارس به دانشآموزان در مورد قوانین عبور و مرور آموخته میشود، از جمله این آموزشها است. مطالب آموزشی کودکان و نوجوانان در طول تحصیل نیز شامل آگاهیهای لازم مقررات راهنمایی و رانندگی برای هر فرد در هر کدام از سه نقش عابر و راننده و سرنشین است. با افزایش سن کودکان و نزدیکتر شدن آنها به سنین پذیرش مسئولیتهای اجتماعی، آنها تمایل به یادگیری مهارتهای مربوط به راندن وسایل نقلیه به عنوان راننده را دارند. به همین جهت کلاسها و دورههای آموزشی در این راستا است. اگرچه متن و محتوای آموزشها در برخی از ایالتها تفاوتهایی دارد، اما رئوس مطالب و چهارچوب کلی آموزشها یکسان است. جزوههای مخصوصی برای آموزشهای ترافیکی دانشآموزان تهیه شده که مطالب آن با افزایش پایه تحصیلی ازساده به سمت پیچیده دستهبندی شدهاند. روش آموزش آموزههای ترافیکی به صورت چند رسانهای است و برای تدریس آنها زمانبندی در نظر گرفته شده است. به گونهای که آموزگار میداند چه مطالبی را در چه زمان و برای چه مدتی آموزش دهد.(اسماعیلی ۱۳۸۸: ۸۰)
برنامههای آموزش فرهنگ ترافیک در آمریکا شامل مجموعه راهکارهایی است که به صورت گسترده و برای تمامی افراد و گروههای مخاطب تهیه و تنظیم شده است و در مدت زمانی نسبتاً طولانی به افراد منتقل میشود. بخش اعظم فعالیتهایی که در زمینه ایمنی حمل و نقل و ترافیک انجام میشود شامل آموزش مهارتهای گوناگون برای افراد مختلف است. مخاطبان این آموزشها خواه عابر پیاده یا راننده یا سرنشین وسیله نقلیه باشند، بسته به گروه سنی و میزان معلومات در معرض آموزش قرار میگیرند.(رفیعی،۱۳۹۰: ۱۳۰)
۲-۵-۳- کشورانگلستان
از سال ۱۹۷۴ در انگلستان اختیار قانونی ایمنی راهها به مقامات محلی واگذار شد و بسیاری از مقامات محلی این مسئولیت را با استخدام افسران ایمنی جاده و با تأمین هزینه آموزش و اجرای ایمنی و تبلیغات انجام دادند. افسران ایمنی راهها، کلاسهای آموزش معلمین را اداره میکنند و مطالب و موضوعات لازم را برای کلاسهای آموزشی تهیه کرده و مشاورههای لازم را ارائه میدهند.(حائری مهریزی، پاک گوهر، ۱۳۸۷: ۴۳)
آموزش کودکان
نظر به اینکه کودکان و نوجوانان ازجمله قربانیان حوادث ترافیکی هستند دولت انگلستان برنامههای آموزشی گستردهای را برای آنها به اجرا درآورده است. آموزش مهارتهای اولیه کودکان برای عبور از خیابان و کمک به معلمان و پدران و مادران در عبور و مرور دادن کودکان از عرض خیابان از جمله این آموزشها است که به صورت حضوری و غیرحضوری ارائه میشود. آموزشهای حضوری در مدارس اجباری است. بردن بچهها به پارکهای آموزش ترافیک و آموزشهای غیرحضوری از طریق ابزارهای چندرسانهای و تبلیغات، از دیگر برنامههای آموزش ترافیک به بچهها است. نوجوانان هم بهصورت رهگذر پیاده و هم بهصورت دوچرخهسوار در عرصه ترافیک حاضر میشوند. اغلب آنها به تنهایی در شبکههای جادهای حضور دارند یا از وسایل نقلیه عمومی استفاده میکنند. برنامههای آموزشی این گروه شامل: آموزش پیادهروی، آموزش دوچرخهسواری، هشدار به پدران و مادران نسبت به خطرات دوچرخهسواری و بازی نوجوانان در شرایط ترافیکی خیابانها است. در صورتی که مسیر خانه تا مدرس طولانی باشد، یافتن مسیرهای ایمنتر به آنها آموزش داده میشود. چون نوجوانان در مقطع سنیای هستند که دوست دارند مستقل باشند و بهتنهایی در معابر رفت و آمد داشته باشند، چگونگی استفاده از شبکههای عبور و مرور و استفاده بهینه از وسایل نقلیه عمومی ازجمله برنامههای آموزش ترافیکی به آنها است.(اسماعیلی ۱۳۸۸: ۷-۷۵)
در کشور انگلستان طرح افسران نوجوان ایمنی راه که بهطور مخفف JRSO[52] نامیده میشود، یکی از طرحهای آموزشی در زمینه آموزش ایمنی ترافیک به کودکان است، نظر به اینکه این طرح مشابه طرح همیار پلیس در پلیس راهنمایی و رانندگی جمهوری اسلامی ایران است به چگونگی اجرای این طرح در آن کشور اشاره میشود.
معمولا دو نفر از دانشآموزان پایه ۶ ابتدایی به عنوان افسران نوجوان ایمنی راه در هر مدرسه ابتدایی و برای یک دوره یک ساله انتخاب میشوند. این افراد در مدارس جهت ترویج و ارتقای مسایل ایمنی راه در مدرسه و انجمنهای محلی و برای کمک به افسران ایمنی راه بخشها به کار گرفته میشوند.
از افسران نوجوان ایمنی راهها در برخی مناطق مانند لندن استفاده شده است. در این طرح کودکان خودشان نقش راهنما و مروج پیامهای ایمنی راه را در میان همسالانشان برعهده دارند.
برای انتخاب افسر نوجوان ایمنی راه در مدارس معمولاً دانشآموزان پایههای ۶ یا ۵ ابتدایی با پر کردن فرم درخواست برای این منظور مورد استفاده قرار میگیرند. در این فرم آنها بیان میدارند که چرا این کار را دوست دارند و چه چیزی باعث میشود که آنها یک افسر خوب باشند. سپس درخواست آنها با انجام مصاحبه مورد رسیدگی قرار گیرد. هیئت مصاحبه کننده ممکن است از افرادی باشند که این دوره را به اتمام رساندهاند یا ممکن است مصاحبه کننده یک معلم و یا یک مددکار اجتماعی باشد.
زمانی که افسران نوجوان ایمنی راه انتخاب میشوند با افسر ایمنی راه بخش خود ملاقات میکنند. افسر مذکور ضمن دادن یک بسته آموزشی، آنها را با وظایف خود در یک سال آتی آشنا میکند. در داخل بسته یک کتاب فعالیت، یک قلم و یک نشان وجود دارد.
این افسران وظایف مهمی بهعهده دارند که عبارتند از:
۱) از تابلوی اعلانات مرکزی نگهداری کنند و مطمئن شوند که اطلاعات ایمنی راه به روز نگهداری میشود. ۲) در مجامع و کلاسها در مورد موضوعات ایمنی راه صحبت کنند. ۳) در مدرسه مسابقه برگزار کنند و به برندهها جایزه بدهند. ۴) به آنها که مقررات ایمنی را خوب رعایت میکنند گواهینامههای لیاقت اعطا کنند. ۵) مطمئن شوند که دانشآموزان مدرسه از سی دی آموزشی خیابان ایمن استفاده میکنند. ۶) از پایگاه (سایت) ایمنی راه و از قسمت مخصوص اعضای این پایگاه (سایت) استفاده کنند. ۷) در مورد آنچه که میبینند نامه بنویسند. ۸) افسران نوجوان ایمنی راه سال بعد را بهوسیله دادن فرمهای درخواست و نشستن در هیئت مصاحبه تعیین کنند. ۹) همچنین آنها میتوانند با ارائه طرح در زمینه پارک کردن خودرو والدین در نزدیکی ورودی مدرسه، کمک به آموزش دوچرخهسواری، روشنایی بهتر خیابان و ایدهها و طرحهای بزرگ دیگر در زمینه ایمنی راه تغییرات بیشتری ایجاد کنند.
در این طرح به یک افسر نوجوان ایمنی راه آموزش داده میشود که او بهعنوان یک افسر، قهرمان ایمنی راه در مدرسه خود خواهد بود، درست مانند گروه ایمنی خیابانها، و به دیگران یاد خواهد داد که چگونه در خیابانها ایمن بمانند. او بستهای رنگارنگ شامل بازیها، پوسترها، حقایق ایمنی در خیابان و بسیاری چیزهای دیگر که وی را در کارش یاری خواهد داد دریافت میکند. اینک به او آموزش داده میشود که شاید میباید پیامهای ایمنی راه را بهوسیله:
۱) سخنرانی و صحبت با هم مدرسهایها، ۲) برگزاری مسابقات و ۳) چسباندن پوسترها ترویج و گسترش دهید. اجازه بدهید خلاقیت شما همراه با ایدههای مناسب آزادانه پیش بروند. شما میتوانید از معلمها یا دیگر بزرگترهایی که هدایت مدرسه را برعهده دارند کمک بگیرید یا میتوانید از افسر ایمنی راه بخش خودتان برای مشورت سوال کنید. آنها چیزهای زیادی در مورد ایمنی راه دارند که به شما یاد دهند. قابل توجه آنکه افسران نوجوان ایمنی راه کارشان را دوست دارند برخی از علاقههای آنها عبارتند از:
۱) آموزش کودکان در مورد ایمنی راهها مخصوصا کودکان کوچکتر که نیاز بیشتری به کمک دارند. ۲) ایجاد تفاوت بین آنها که مقررات را رعایت میکنند با آنها که رعایت نمیکنند. ۳) دانستن اینکه کمک میکنند تا خانواده و دوستانشان ایمن و سالم بمانند.
یکی از وظایف یک افسر نوجوان ایمنی راه سخنرانی و صحبت با هم مدرسهایها است. شما بهعنوان یکی از افسران میتوانید افسر ایمنی راه بخش خود را برای سخنرانی دعوت کنید یا نشان بدهید چه فعالیتهایی برای ایمنی راه در نظر گرفتهاید. بهعنوان یک افسر نوجوان ایمنی راه میبایست در جمعها، کلاس یا گروههای کوچک صحبت کنید. یک سخنرانی در هر ماه کافی است. ضمناً توجه داشته باشید که:
۱)زمان مناسبی را با کمک اولیای مدرسه یا معلم خود انتخاب کنید. ۲) از طرح برنامهریزی سالانه برای ایده گرفتن در مورد آنچه که میخواهید در آن ماه در مورد آن صحبت کنید استفاده نمایید یا طرحی را از اولیای مدرسه یا افسر ایمنی راه بخش خود بگیرید. ۳) برای ایدههای بیشتر از صفحات وب سایتهای ایمنی راه بازدید کنید. ۴) به راههایی فکر کنید که شنوندگان و حضار را درگیر بحث نماید. شما میتوانید سوالاتی بپرسید، از دوستانتان کمک بگیرید، یا آهنگ یا سرودی بسازید که پخش شود. در مورد مسابقات جدید با برندگان مسابقات اخیر صحبت کنید و همچنین گواهی و جایزه بدهید. ۵) به یاد داشته باشید که تمرین باعث کامل شدن میشود پس در جلو دوستان و خانواده مطالبی را که میخواهید بگویید تمرین کنید. ۶) در طول سخنرانی بلند و شمرده صحبت کنید.
یکی دیگر از وظایف افسر نوجوان ایمنی راه برگزاری مسابقات است. شما بهعنوان یک افسر میتوانید مسابقات هیجانانگیزی برگزار نمایید که هر کسی را در مدرسه به ایمنی راه علاقمند سازد. برای انجام مسابقه میتوانید از شرکتکنندگان بخواهید که آنها:
۱) یک شعر یا آهنگ بنویسند. به آنها بگویید که میتوانند از اشخاص دیگر کمک بگیرند تا این کار رابرای آنها انجام دهندیا ضبطکنند. ۲) مسابقه دیگرجستجوی کلمات است، از آنها بخواهید که جدول کلمات متقاطع یاسرگرمیهای دیگردرستکنند. ۳) تهیه نشریه یا بروشوری از نصایح که به همکلاسیها یا والدینشان نشان دهد که چگونه میتوانند ایمن و سالم بمانند، یکی دیگر از موارد مسابقهای است. ۴) نوشتن یک داستان یا طراحی یک بازی یا یک تبلیغ در مورد ایمنی ترافیک ازجمله موارددیگری برای برگزاری مسابقه است. ۵) پیدا کردن تصویری که به مسابقه دهندگان یادآوری کند که چگونه میتوانند ایمن بمانند. آنها برای این کار میتوانند عکس بگیرند، از وبسایت مربوطه پرینت بگیرند و یا این تصویر را از یک مجله ببرند. کافی است کهفقط یک عنوان بهآن اضافه کنند. ۶) پوستری بایک پیامایمنیراه طراحیکنند. ۷) برای ایمنی بیشتر در خارج از مدرسه و یا یک پارک دوچرخهسواری طرحی را طراحی کنند.
۸) لباسهای قابلمشاهده ویاچیزهای دیگری درستکنندکه خود و دیگران را ایمنتر نگه دارد.
همانگونه که مشاهده میشود مسابقههای بسیار زیاد و بیپایانی است که آنها میتوانند برگزار نمایند که به چند نمونه آن اشاره شد. کافی است که یک افسر نوجوان ایمنی راه تصمیم بگیرد چه نوع مسابقهای و در چه زمینهای برگزار نماید. او میتواند برای تعیین بهترین زمان مسابقه از اولیای مدرسه کمک بگیرد. آنگاه اطلاعرسانی کند و زمان و مکان مسابقه را به آگاهی دیگران برساند. برای این منظور میتوان از نصب پوستر، گفتن در جمع همکلاسیها و غیرهمکلاسیها و یا از وب سایت مدرسه استفاده کند.
برای دریافت پاسخ شرکتکنندگان در مسابقه یک افسر نوجوان ایمنی راه باید جعبهای درست کند تا آنها جوابهایشان را در داخل آن بیاندازند و آن را در جایی بگذارد تا هر کسی بتواند آن را ببیند. ضمناً باید به همکلاسیها گفته باشد که بر روی پاسخ مسابقه نام خود و کلاسهایشان را بنویسند تا در صورت برنده شدن فرد بداند که برنده کیست. برای قرعهکشی بهتر است که از یک بزرگتر بخواهد تا برنده را انتخاب نماید. این فرد میتواند یکی از اولیای مدرسه، یک آموزگار و یا افسر ایمنی راه بخش باشد. بدیهی است که به بهترین پاسخ باید جایزه داده شود. بهعنوان مثال بستهای مانند بسته آموزشی افسر نوجوان ایمنی راه که در آغاز عضویت به فرد برگزار کننده مسابقه داده میشود جایزه برنده باشد. ضمن آنکه نام و کلاس برنده و عنوان و مناسبت مسابقهای را که در آن برنده شده است با خطوط جداگانه بر روی آن بنویسد. از همه بهتر آن است که برندهها در کلاس معرفی شوند. برگزار کننده مسابقه میتواند آنها را در کلاس به جلو بیاورد و جایزهشان را بدهد. همچنین میتواند پاسخ آنها را به تابلوی اعلانات بزند تا هر کسی بتواند آن را ببیند.
آخرین وظیفه یک افسر نوجوان ایمنی راه چسباندن پوسترهای مربوط به ایمنی راه است. او میباید پوسترها را در جایی که همه آنها را میبینند بچسباند تا به دیگران بگوید آنها که هستند و چگونه میتوانند ایمن و سالم بمانند.
در بسته آموزشی او پوسترهایی برای نصب در اطراف مدرسه وجود دارد که میتواند تعداد بیشتری از آنها را چاپ کند و یا از افسر ایمنی راه بخش خود درخواست کند. حتی میتواند پوسترهایی را طراحی نماید تا در مورد آخرین مسابقات خود اطلاعرسانی کند و یا پیامهای ایمنی راه را نشان دهد. همچنین میتواند طراحی پوستر را به مسابقه بگذارد تا دیگران در طراحی پوستر او را کمک کنند.
اگر برای درست کردن پوستر از رنگهای روشن و نوشتههای واضح استفاده کند افراد دیگر پیغامهای او را به یاد خواهند آورد. اگر بتواند اطلاعات جدید هر ماه را در پوسترهای خود قرار بدهد بسیار عالی خواهد بود. او میتواند با بهره گرفتن از طرح برنامهریزی سالانه مدرسه، موضوعات خود را انتخاب نماید(گنجهای، ۱۳۸۷: ۶۵-۵۹)
۲-۵-۴- کشور ژاپـن
آموزش کودکان
پلیس ژاپن برای کودکان، آموزش ایمنی ترافیک ارائه میکند، تا آنها در طول دوران آموزش، کاملاً با قوانین و مقررات مربوط به ایمنی ترافیک آشنا شده و آگاهیهای لازم را برای به کارگیری صحیح آن در آینده کسب کنند، تا ضمن توجیه شدن با مقررات و انطباق با شرایط زندگیشان، قادر و مکلف به رعایت کامل قوانین و مقررات رانندگی شوند.(حائری مهریزی، پاک گوهر، ۱۳۸۷ : ۵۶)